Ta’lim Vazirligi farg‘ona politexnika instituti

Arra va kolosniklar qiymati hisobi

№	Nomlanishi	Birlik	Arralar		Kolosniklar
			1 tonna uchun	Jami	1 tonna uchun	Jami
1	Yil davomida ishlab chiqariladigan paxta tolasi miqdori	Tonna	5779		-	-
2	1 tonna paxta tolasi uchun sarf me’yori	Dona	1.8		0,1
3	Yil bo‘yicha umumiy ehtiyoj	Dona		8950	430	8950
4	Yil davomida ishlab chiqariladigan momiq miqdori	Tonna	463
5	1 tonna momiq uchun sarf me’yori	Dona	11		4
6	Yil bo‘yicha umumiy ehtiyoj	Dona		3945		3945
7	Jami arra va kolosniklar	Dona		12861		1379
8	Bir birlik narxi	So‘m	20100	257220	16000	22064
9	Umumiy qiymati	m.so‘m		279284

Ilova: arra va kolosniklarni yil davomida ishlab chiqariladigan paxta tolasi miqdori 16500 tonna va 1 tonna paxta tolasi uchun sarf me’yori arra uchun 1.74 kolosnik uchun esa 0.084. Yil bo‘yicha umumiy ehtiyoj arra uchun 28710 kolosnik uchun 1386. Yil davomida ishlab chiqariladigan momiq miqdori 3500. 1 tonna momiq uchun sarf me’yori arra uchun 103 kolosnik uchun 3.6 Yil bo‘yicha umumiy ehtiyoj arra uchun 36050 kolosnik uchun esa 12600 tani tashkil qiladi

14- jadval

Kundalik tiklash xarajatlari

№	Nomlanishi	Summa, m.so‘m
1	Ish faoliyati vaqtidagi mexanika tiklash ustaxonasi ishchilari ish haqi fondi	67334
2	Sotsial sug‘urta fondiga to‘lov	14813
3	Materiallar	54765
4	Jami	136912

Ilova: Kundalik tiklash xarajatlari tiklash jarayonida ishtirok etuvchi ishchilar ish haqiga binoan hisoblanadi.

Kundalik tiklashdagi mexanika tiklash ustaxonasi ishchilari ish haqi ular umumiy ish haqi fondidan 75 % miqdorida olinadi.
Tiklash uchun zarur bo‘ladigan materiallar kundalik tiklash umumiy xarajatlarining 40 % miqdorida rejalashtiriladi va quyidagicha aniqlanadi:


Materiallar = .
15- jadval
Paxta tolasi tannarxi kal’kulyasiyasi

№	Xarajat moddalari	Xarajat mutloq summasi, m.so‘m	1 t.tolaga xarajat miqdori, so‘m
1	2	3	4
1	I. Xom – ashyo Mashina terimi uchun ustama va transport xarajatlari bilan birgalikdagi xom-ashyo qiymati	20029136	5058
2	Qo‘shimcha mahsulotlar qiymati	4765535	1204
3	Qo‘shimcha mahsulotlar chegirilgandagi xom-ashyo qiymati (1-2)	15253601	3854
4	II. Paxta xom-ashyosiga qayta ishlov berish xarajatlari: O‘rash materiallari	120000	30
5	Asosiy ishlab chiqarish ishchilari asosiy va qo‘shimcha ish haqi	619925	157
6	Sotsial sug‘urta fondiga to‘lov	136383	35
7	Ishlov berish xarajatlari	1471091	157
8	Paxta xom-ashyosiga qayta ishlov berish xarajatlari - jami	2347399	35
9	Jami ishlab chiqarish tannarxi (3+8)	17611000	380
10	Davr xarajatlari	198461	590
11	Moliyaviy faoliyat xarajatlari	12000	2
12	To‘liq tannarx (9+10+11)	187799461	4697

Paxta tozalash sanoatida tannarx faqat asosiy mahsulot – paxta tolasi bo‘yicha hisoblanadi.

YOrdamchi maxsulotlar tannarxi hisoblanmaydi. Mahsulot ishlab chiqarish barcha sarf-xarajatlari tolaga taalluqli bo‘ladi, shu boisdan tola tannarxi hisoblanishida xom-ashyo qiymati yordamchi maxsulotlar qiymati miqdoriga kamaytiriladi.
Paxta tolasi ishlab chiqarish tannarxi yordamchi mahsulotlar chegirib tashlangandagi xom-ashyo qiymatiga qayta ishlov berish xarajatlarini qo‘shgandagi miqdorga teng bo‘ladi.
Tola to‘liq tannarxi jami ishlab chiqarish tannarxiga davr xarajatlarini va moliyaviy faoliyat xarajatlarini qo‘shgandagi miqdorga teng bo‘ladi.
Bir tonna tola xarajati har bir modda xarajat summasini ishlab chiqariladigan paxta tolasi miqdoriga bo‘lib topiladi.

SOTISH HAJMI, FOYDA. RENTABELLIK HISOBI

16- jadval

Paxta tolasini sotishdan tushadigan tushumni rejalashtirish

Paxta tolasi		Miqdori, tonna	Ulgurji-sotish narxi, t/so‘m	Sotish hajmi, m.so‘m
Navi	sinfi
I	Oliy	10626	10082372	41116018
	YAxshi
	O‘rta
	Oddiy
II	YAxshi	1853	9622532	2654866
	O‘rta
	Oddiy
	Iflos
III	YAxshi	1380	104501524	9448167
	O‘rta
	Oddiy
	Iflos
IV	YAxshi	667	9114296	206971
	O‘rta
	Oddiy
	Iflos
V	O‘rta	258	2026218	25973
	Oddiy
	Iflos
	Jami

Yuqorida jadvalda ko’rinib turibdiki paxta tolasi 1-navi oliy sinfini miqdori 11550 tonna bo’lib ulgurchi sotish narxi 5082372 so’m sotish xajmi esa 58701396.6 so’mni tashkil qiladi.2-nav yaxshi sinfida esa 2475 tonna tola bo’lib ulgurchi sotish narxi 4622532 so’mni, sotish xajmi esa 11440766.7 so’mni tashkil qiladi jadvalda qolgan navlarning xam ulgurchi va sotish xajmi xam keltirilgan.
Foyda = sotish hajmi – To‘la tannarx
1 so‘m tovar mahsulot xarajati =
Asosiy texnik – iktisodiy ko‘rsatkichlar hisobi

Jinning asosiy texnik ko’rsatkichi jin soatiga qancha tola ajratishi va arralar nech soatda almashtirilishi, kolosniklar necha soatda almashtirilishi va matorning qancha elektr energiya sarf qilinishi va ular zavodning iqtisodiy ko’rsatkichlarni o’z ichiga oladi.

17- jadval

Asosiy texnik – iqtisodiy ko‘rsatkichlar

№	Ko‘rsatkichlar nomlanishi	O‘lchov birligi	Ko‘rsatkichlar
			Loyihalash. zavod	Harakatdagi zavod
1	2	3	4	5
1	I. Xom-ashyo Tayyorlangan xom-ashyo miqdori	Tonna	46900	46000
2 3 4 5	II. Asbob – uskunalar: Jinlar Jinlar ish unumi Linterlar Momiq bo‘yicha ish unumi	Dona Kg/arra soat Dona Kg/Mash.soat	3 6.6 10 1000	2 5.5 10 1000
6 7 8 9 10	III. Mahsulot: Tola chiqishi Tola ishlab chiqarish Momiq se’yomi Momiq ishlab chiqarish Tovar mahsuloti hajmi	% Tonna % Tonna M.so‘m	31 5779 5 512 25342005	32 4594 1.8 383
11 12 13	IV. Mehnat va ish haqi: Sanoat ishlab chiqarish personalii soni Ish haqi fondi Mexnat unumdorligi A) yalpi mahsulot bo‘yicha B) tola ishlab chiqarish bo‘yicha	Kishi M.so‘m M.so‘m /kishi Tonna/kishi	120 942306 211183 50	120 942306 211183 50
14 15	V. Tannarx: Bir tonna tola tannarxi Bir so‘m tovar mahsuloti ishlab chiqarish xarajati	So‘m Tiyin	4497 177994610.7	4497 20659218
16 17 18	VI. Foyda va rentabellik Sotishdan olingan foyda Mahsulot rentabelligi Fond qaytimi	M.so‘m % so‘m	7542544 4.18 14.5

Toshloq PTZ ning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlari yuqoridagi jadvalda keltirilgan bo’lib unga ko’ra tayyorlangan xom ashyo miqdori 50000 tonnani Va loyixalanayotgan zavodda 3 ta jin jinlarni ish unumi esa 6.6 linterlar esa 10 donani momiq bo’yicha ish unumi keltirilgan.xarakatdagi zavodda esa o’rnatilgan jinlar soni 4 ta uning ish unumi esa 5.5 bo’lib linterlar soni va ish unumdorligi bir xil va boshqa barcha iqtisodity ko’rsatkichlar keltirilgan bo’lib ular loyixalanayotgan va amaldagi zavod bilan taqqoslanganlig ko’rsatilgan.

XULOSA

Toshloq paxta tozalash zavodida taklif etilgan o’zgarishlar asosida xisoblandi.asosiy texnik iqtisodiy ko’rsatkichlar,paxta tolasi tannarxi kalkuyatsiyasi, asosiy ishlab chiqarish ishchilari soni ish haqqi va iqtisodiy samaradorligi o’rganiladi.olingan foyda korxonani texnalogik jarayoniga yangi samarador uskunalar sotib olish va ishchilarning mexnat sharoitini yaxshilash uchun xizmat qiladi deb o’ylayman.

Toshloq paxta tozalash zavodida taklif etilgan o’zgarishlar asosida xisoblandi.asosiy texnik iqtisodiy ko’rsatkichlar,paxta tolasi tannarxi kalkuyatsiyasi, asosiy ishlab chiqarish ishchilari soni ish haqqi va iqtisodiy samaradorligi o’rganiladi.olingan foyda korxonani texnalogik jarayoniga yangi samarador uskunalar sotib olish va ishchilarning mexnat sharoitini yaxshilash uchun xizmat qiladi deb o’ylayman.
Men loyixalayotgan Toshloq paxta tozlash zavodi bir mavsum davomida 50000 tonna paxta xom ashyosini qabul qiladi.xisob kitob ishlari natijasiga ko’ra zavodda jami 120 ta ishchi ishlaydi.va ish smenasi 3smenani tashkil qilib, ish vaqti 8 soatni tshkil qiladi. Paxta xom ashyosini qata ishlnganida 46000 tonna paxtadan jami 16500 tonna paxta tolasi, chigit esa 27000 tonnani, tarkibida ulyuk bo’lgan chiqindi 1500 tonna,va tarkibida kalta tola bo’lgan chiqindi 1500 tonnani tashkil qiladi.va men loyixalayotgan 50000 tonna paxta xom ashyosini qabul qiluvchi Toshloq paxta tozalash zavodi uchun paxta xom ashyosini saqlash uchun kerak boladigam ochiq g’aram maydonlari soni 18 ta va yopiq omborlar soni 6 tani tashkil qiladi. Xulosa qilib shuni aytishim mumkunki loyixalanayotgan zavod xarakatdgi zvoddan texnik iqtisodiy tomonda zavodga ancha iqtisodiy foyda olib keldi.
TAVSIYA ETILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:

1. 
   Mirziyoev SH.M. Qonun ustvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. Toshkent, «O‘zbekiston», 2017 yil, 48 bet.
   
2. 
   Mirziyoev SH.M. “Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak ” 2016 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2017 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma’ruzasi // Xalq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar.
   
3. 
   Meskon M, Albert M. Xidouri F. Osnovы menedjmenta (per. s ang.). - M.: Delo, 1995. – 974 s.
   
4. 
   SHarifxo‘jaev M., Abdullaev YO.A. Menejment: darslik. – T.: SHarq, 2004. – 702 b.
   
5. 
   Zikriyoev e.Z. Paxtaga dastlabki ishlov berish. –T.: Mehnat, 2002. -248 b. – 248 b.
   
6. 
   Isaev R.A. va boshqalar. Ishlab chiqarishni tashkil etish va biznes-reja: darslik (I va II qism). –T.: Tafakkur, 2011. – 440 b.
   
7. 
   Abdullaev A., Aybeshov X. Biznes reja. - T.: Moliya, 2002. – 126 b.
   
8. 
   Ortiqov A. Sanoat iqtisodiyoti: darslik. - Toshkent: TDIU, 2004. – 256 b.
   
9. 
   Abdukarimov B.X. va boshqalar. Korxona iqtisodiyoti. Darslik. – T.: Fan va texnologiya, 2013.
   
10. 
    Susan J. Penner. Economics and Financial Management: Second Edition, 2013.
    
11. 
    Davit P. Marketing Management and Strategy (2 nd ed)/ Prentice Hall Europe. 2011.