Таълим вазирлиги фарғона давлат университети

Қурқозон – ўзбекларнинг бу уруғи Самарқанд ва Жиззах вилоятларида қайд 
қилинган. Қурқозон асли қорақозон бўлган, деган фикр бор. Қорақозон сўзи 
икки маънода ишлатилган: 
1) бир неча қишлоқни ўз ичига олган жамоа, бу қишлоқлар ҳашар, ариқ 
тозалаш каби ишларни биргалашиб бажаришган; 2) ҳарбий хизматга 
чақирилган киши. Нўкар (навкар)лар мунтазам армия ҳисобланган, 
қорақозон (ёки қора чериклар) эса ҳарбий хизматдан ташқари ўз 
қўмондонларининг экиш-тикиш ишларига ёрдам берган, молларга қараган. 
Замбаракнинг қадимий, калта бир тури қозон дейилган. Бобур «қозон 
қурдик», «қозон билан тош отди» деганда ана шу тўпни назарда тутган 
(«Бобурнома» таржимони Салье ҳам бу сўзни рус тилига ана шу маънода 
таржима қилган).
Биз юқорида этнонимлар ҳақида, этнонимларни ўрганадиган этнонимика фани 
тўғрисида, Ўзбекистондаги баъзи бир уруғ-қабилалар географияси ва айрим 
этнонимлар этимологияси, маъноси ҳақида қисқача тўхталиб ўтдик. Ҳар 
қандай этимология, хусусан аксари қадимий сўзлар бўлган этнонимлар 
этимологияси мураккабдир. Тобора унутилиб бораётган уруғ-аймоқ номларини 
тўплаш, йиғиш, шу этнонимлар билан аталган жой номларини, этнонимлар 
билан топонимлар муносабатини аниқлаш, яъни этнонимлардан ном олган 
топонимлар билан биргаликда урганжи, қўқони (қарапчи) каби жой 
номларидан келиб чиққан этнонимларни алоҳида қайд қилиш этнонимика 
олдида турган вазифалардандир. Тарихий манбаларда далварзин қабиласи 
тилга олинган. Ўзбекистонда Далварзин деган жойлар кўп (Тошкент, 
Андижон, Сурхондарё вилоятлари). Хўш, бу жойлар этнонимдан жой олганми 
ёки аксинчами? Бу этнонимнинг маъноси нима? Далварзин асли термин. 
Бундай дейиш учун қуйидагиларга асосланамиз. Қозоғистонда ва 
Қирғизистонда Дўрбўлжин деган жойлар бор. Афғонистондаги тарихий бир 
жой Дилберчин дейилади. Сирдарё бўйидаги Далварзин чўлини тожиклар