Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

Мавзунинг ўрганилганлик даражаси:
Таниқли ғарб ва рус психологлари томонидан асосланган илмий ғоя, таълимот ва назарияларда инсон руҳиятини унинг хулқ-атвори негизида ўрганиш, яъни бихевиоризм илмий мактаби шаклланиши борасида кўпгина амалий ва фундаментал тадқиқотлар бажарилган.
Жумладан, Ф.Мюллер, Э.Геккел, А.Гезелл ва С.Холл “биогенетик қонун”ни яратишди. Бу қонунга кўра, онтогенездаги индивидуал тараққиёт филогенезнинг муҳим босқичларини такрорлайди. Биогенетик қонуннинг тури, “конституцион психология” инсоннинг тана тузилишига асосланган назария намояндалари томонидан ишлаб чиқилган. Биогенетик қонуннинг қарама-қарши кўриниши - социогенетик назариядир.
Э.Торндайк ва Б.Скиннерлар томонидан “индивидуал тажриба ва билимларни эгаллаш, мустақил ўзлаштириш назарияси” ишлаб чиқилди. Мазкур назарияга биноан, шахснинг ҳаёти ва унинг воқеликка нисбатан муносабати кўникмаларни эгаллаш ва билимларни ўзлаштиришнинг самараси қўзғатувчиcи узлуксиз равишда мустаҳкамланиб бориши маҳсулидир. Таниқли немис олими Курт Левин “фазовий зарурат майдони” назариясини ишлаб чиқди. Бундан ташқари, Э.Эриксон “психодинамика назарияси”ни, Э.Шпрангер, К.Бюлер ва А.Маслоу “персонологик назария”ни,
Ж.Пиаже ва Дж.Келли “когнитивистик йўналиш”ни, Л.Колберг, Д.Бромлей, Дж.Биррер, А.Валлон ва Г.Гримм “когнитив - генетик назария”ни, Д.И.Фельдштейн “шахс ривожланиши назарияси”ни, И.П.Павлов “инсон ва ҳайвон ҳатти-ҳаракатларида шартли рефлексларнинг физиологик назарияси”ни ҳамда олий нерв фаолияти (ОНФ) типлари ҳақидаги таълимотни, А.Ф.Лазурский ва М.Я.Басов “шахс фаолияти ва ҳатти-ҳаракатларининг фаоллиги концепциясини, Б.Г.Ананьев “антропологик назария”ни, А.Н.Леонтьев “фаолиятнинг умумпсихологик назарияси”ни, Иоганн Гербарт “тасаввурлар динамикаси ва статикаси” назарияси”ни, Вольфганг Кёлер «ўргатишда инсайт» назариясини, Жон Морено “социометрия методи”ни, яъни, жамиятнинг психологик назариясини яратишди. Шунингдек, Кеннет Спенс “ўзлаштириш назарияси (теория научения)ни, Зигмунд Фрейд “психоанализ”ни, яъни психоаналитик методни, Ховлэнд эса “коммуникация ва ўзлаштириш назарияси”ни ишлаб чиқди.
Ушбу тадқиқотлар натижасида бихевиористик йўналиш кенг асосланди ва психология тарихида ўз ўрнига эга бўлди. Бундан ташқари, эришилган ғоялар фаннинг ривожланишида алоҳида аҳмият касб этди.