Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

6. Амалий Машғулотлар мазмуни. 
Қозоғизтон, Қирғистон, Ўзбекистон, Тожикистон ва Туркманистон 
Республикалари тупроқ классифекациясидаги тупроқлар типи, типчалари ва 
гуруҳларининг ҳосил бўлиш ва минтақаларида ривожлантириш ва тарқалиш 
қонуниятлари Атласлар, карталар ёрдамида ҳамда кесмаларининг генетик-
морфологик тузилиши бўйича таҳлил этилади. 
Бу амалий машғулотларни ўтказиш натижасида талабалар турли 
жойларда ривожланган тупроқларни географик-таққослаш усулидан 
фойдаланган ҳолда тупроқ профилидаги горизонтларнинг жойланиши ва 
уларнинг белгиларини, физикавий, кимёвий, агрокимёвий ва биологик хосса 
ва хусусиятларга оид маълумотлар орқали ўз билимларини ортиради. 
Тупроқлар типи ва типчаларининг географик чегаралари, контурлари ва 
уларнинг масофада кетма-кет ўзгаришларини аниқлаб чиқадилар. Ўрганилган 
тупроқлар тўғрисидаги расм, чизма, диаграмма, жадвал ва графикларни тузиз 
ва тахлил этиш йўлларини ва жараёнларини карталарда тасвирлаш 
методикасини ўрганадилар ва билимларини мустаҳкамлайдилар. 
Марказий Осиё давлатлари суғориладиган ерларда турли даражада 
шўрланган ва эрозияга чалинган тупроқларнинг хосса ва хусусиятларини 
ўрганиши хусусида олиб борилган машғулотларда айнан шу жараёнларининг 
олдини олиш, уларга қарши курашиш бўйича кўрсатмалар, тавсиялар ва 
тадбирлар яратиш ахборотларига эга бўладилар. 
Қозоғистон Республикаси тупроқларнинг ўрганишлари натижасида 
Марказий Осиёнинг бошқа республикаларига хос бўлмаган табиий 
шароитларга ривожланган қора, каштан ва қўнғир тупроқларни ўрганиш 
натижасида суббореал тупроқ зоналарига мос бўлган тупроқ пайдо бўлиш 
жараёнлари ва улар таъсирида жойларда ривожланган тупроқ қопламининг 
турли мезо ва микрорелъеф шаклларида тарқалиш қонуниятларини таҳлил 
этадилар. 
Тожикистон, 
Қирғизистон, 
Туркманистон 
ва 
Ўзбекистон 
Республикаларининг тупроқлари тўғрисидаги амалий машғулотларни 

---

28 
бажариш натижасида талабалар Турон паст текислиги ва Помир – Олой, Тян-
шон ҳамда Копетдоғ тоғ тизмалари ёнбағирларига хос бўлган тупроқ типи, 
типчаси ва уларнинг орасида турли мажмуали бирикмаларининг 
ривожланиши ҳамда улардан суғорма ва лалмикор деҳқончиликда, 
ўрмонзорлар барпо қилишда ва яйловлврдан самарали фойдаланиш 
йўналишларини атрофлича ўрганадилар.