|
Ishlab chiqarish – kadrlarga bo‘lgan ehtiyojni, shuningdek, ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo‘yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash ti-zimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash jarayoni-ning qatnashchisi sifatida ishtirok etadi.
Bir bosqichli oliy ta’lim mehnat bozori ehtiyojlarini, ish-lab chiqarishdagi tarkibiy o‘zgarishlarni va ilg‘or xalqaro tajri-bani to‘liq hajmda xisobga ololmadi. Ilg‘or mamlakatlar taj-ribasidan kelib chiqib, uni ikki bosqich: bakalavriat va magis-tratura bosqichlariga bo‘lindi.
Hozirgi paytda dasturning ikki bosqichi yakunlanib, uchinchi bosqich vazifalari amalga oshirilmoqda. Ta’lim tizimini islohqilish davom etmoqda. Dastlabki muvaffaqiyatlarga erishildi. SHunga qaramay, umumta’lim maktablaridagi mavjud kamchiliklar jiddiyligi, ayniqsa, umumta’lim maktablarining moddiy bazasi mutlaqo talabga javob bermasligi, kamchiliklarni tezroq bar-taraf qilishni talab etishi ularga alohida diqqat qaratishni za-rur qilib qo‘ydi. Prezidentimiz, mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2004 yilda iqtisodiy is-lohotlarni chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalishlariga bag‘ish-langan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ruzasida ham alohi-da ta’kidlab, maktablarni malakali pedagog kadrlar bilan ta’-minlash masalasini jiddiy muammo bo‘lib turgani, o‘qituvchilarning 30 foizdan ko‘prog‘i oliy ma’lumotga ega emasligini ko‘rsatdi.
Bu erdagi kamchiliklarni hisobga olib, umumta’lim maktab-lari tizimini rivojlantirish masalasini alohida ko‘rib chiqish va maxsus dastur tayyorlash topshirildi. 2004 yil 22 may kuni matbuotda «2004-2009 yillarda maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni e’lon qilindi.
SHunday qilib, Milliy dasturni amalga oshirish ta’lim tizimidagi maxsus dastur bilan yanada to‘ldirildi, rivojlantirildi.
YAngi ta’lim tizimining eskisidan farqi, uning uzluksizligidadir. YAna bir ko‘zlangan maqsad o‘qituvchi va o‘quvchi munosa-batidagi majburiy itoatkorlik o‘rnini ongli intizom egal-lashiga erishishdir.
Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’-minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy–texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor sohadir. Aynan uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’na-viy boy shaxsning shakllanishi yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlash uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi.
Uzluksiz ta’lim davlat ta’lim standartlariga muvofiq turli darajalardagi ta’lim dasturlarining izchilligi asosida ta’min-lanadi va quyidagi ta’lim turlarini o‘z ichiga oladi:
Birinchidan-Milliy dastur negizida tizimli yondoshuv yotadi. Raqobatbardosh kadrlar tayyorlash muammosi va uni hal qilish yaxlit bir sistema-qadrlar tayyorlash tizimining samarali ishlashiga ta’sir ko‘rsatuvchi o‘zaro bog‘langan barcha faktorlar bo‘yicha ko‘rib chiqiladi. Qo‘yidagi yo‘nalishlarni qamrob olgan o‘n to‘rtta maqsadli dasturlar sistemaviy yondashuv natijasi xisoblanadi:
Ta’lim-tarbiya yo‘nalishi.
kadrlar tayyorlash sifati va kadrlar raqobatbardoshliligi;
ma’naviyat va ma’rifat;
professional ta’lim, fan va ishlab chiqarish integratsiyasi;
iqtidorli bolalar va iste’dodli yolar;
ilmiy-pedagogik kadrla;
kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;
qishloq maktablarini rivojlantirish.
Informatsion yo‘nalish.
axborot texnologiyasi va ta’lim informatizatsiyalash;
o‘quv jarayonini axborotlar bilan ta’minlash va XXI asr kutubxonasi;
oliy professional ta’lim holatini baholash va kadrlar tayyorlashni bashorat qilish tizimi.
Ijtimoiy yo‘nalish.
bolalar va o‘quvchi yoshlar salomatligi muhofazasi;
maxsus ta’lim (alohida nuqsonli bolalar tartiyasi va ta’limi);
ijtimoiy ximoya
Ikkinchidan, raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash vazifasini hal qilish professional ta’limning xamma bosqich va tabaqalari uchun, xalqaro modellar va me’yorlar asosida yaratiladigan ilmiy asoslangan, ilg‘or ta’lim standartlari kompleksiga tayanadi.
Uchinchidan, Milliy dasturda ko‘zlangan rejalarni amalga oshirish negizida islohotlarni o‘tkazi o‘zbek modelining eng asosiy tamoyili-islohotlarni bosqichma-bosqich o‘tkazish prinsipi yotadi.
Oliy ta’lim sohasida markazdan belgilash o‘rniga kadrlar tayyorlashning mintaqaviy va demokratik prinsiplariga amal qilish siyosati o‘tkazilmoqda, oliy o‘quv yurtlari qo‘paymoqda, universitetlar safi kengaydi. Respublika ehtiyojlariga javob bera oladigan ta’lim yo‘nalishlari va mutaxassisliklar klassifikatori ishlab chiqildi. Oliy maktabda ko‘p bosqili o‘qish tizimiga o‘tildi, bilimning yangi sohalarida kadrlar tayyorlash boshlandi.
Reyting tizimi va test usuli asosida abiturient va studentlarning bilimdonligini xolisona baholash usullari joriy qilindi.
Ilmiy va ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlashga katta e’tibor berilmoqda. YAngi talablarga muvofiq ravishda aspirantura va doktoranturada kadrlar tayyorlashga keng yo‘l ochilgan. Oliy attestatsiya xay’ati faollik ko‘rsatayapti.
Iqtidorli o‘quvchi-yoshlarni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha maqsadli davlat siyosati amalga oshirilayapti. Maxsus fondlar yaratildi va qobiliyatli yoshlarni xorijdagi etakchi o‘quv va ilmiy markazlarida o‘qitish tashkil qilindi. Aspirant va studentlar uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining davlat stipendiyasi, buyuk allomalar nomi bilan atalgan stipendiyalar joriy qilingan.
O‘quv-ta’lim va fan sohalarida xalqaro aloqalar kengaymoqda. Bir qator nufzli xalqaro tashkilotlar bilan yaqin munosabatlar o‘rnatilmoqda. Ta’lim sohasida hukumatlararo bitimlar tuzilgan.
Ta’lim jarayonining mazmuniga oid muammolar sifat jihatdan yangi bosqichga ko‘tarilmoqda. O‘quv planlari va o‘quv dasturlariga o‘sib kelayotgan avlodni ma’naviy-axloqiy tarbiyalash, odamiylik elementlari kirib bormoqda. Gumanitar-ijtimoiy-iqtisodiy fanlar turkumi butunlay yangidan ko‘rib chiqilmoqda. Ta’limning barcha tabaqalariga ma’naviyat, iqtisod va huquq asoslarini o‘rganish kiritlmoqda, chet tillarini o‘rganishga katta ahamiyat berilmoqda.
YUqorida keltirilgan o‘zgarishlar va yutuqlar kadrlar tayyorlash bo‘yicha Milliy dastur uchun baza bo‘lib xizmat qildi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
