1.Ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar
Tushuntirish – tarbiyaga oid tartib – qoidalarni, axloq – odob normalarini, mulokatga kiritish, vatan va xalq oldidagi burchni insonparvarlik va baynalmilalchilik moxiyatlarini oddiy, tushunarli qilib bayon etishdir.
Uqtirish – tarbiyalanuvchi uchun xayotiy sanaladigan tushunchalarni uning ongiga singdirish, bir umr uqitilmaydigan bulishi bilan birga beixtier bajarishi amaliyotga tadbiq etishni xam anglatadi.
Suxbat – tarbiyalanuvchi bilan fikr almashish orqali uning ongida muloxazalar uygotish, uni biyon etish, uzgalar fikrini tinglash, uz dunyoqarashini boyitib borish kabi xolatlarni aks ettiradi.
Xikoya – tarbiyalanuvchiga etkazilish muljallangan tushunchalarning obrazli badiiy tuqimalar asosida xis – xayajonli tarzda bayon etilshidir. Xikoyada burttirib kursatish aloxida berib, utilish va kelajak voqealarini aynan xozir sodir bulayotgandek qilib ifodalash mumkin buladi.
Va’z, Ma’ruza – tarbiyalanuvchilarning yoshi, qiziqishi va extiyojlariga mos mavzu tanlagan xolda, belgilangan vaqtda maxsus tayyorgarlik kurgan kishilar tomonidan beriladigan axborotlardir.
Munozara va muxokama – tarbiyalanuvchilarni qiziktiradigan mavzuda barcha ishtirokchilarning uzaro fikr almashunividir. Munozarada mavzu buyicha xamma uz fikrini bayon etishi, uni isbot va dalillash mumkin.
Ugit – nasixat – kattalar tomonidan uzining xayotiy tajribalariga suyangan xolda tarbiyalanuvchiga yul kursatishdir.
Maslaxat - tarbiyalanuvchi biror extiyoj asosida zarurat uchun bilmaganlarini uzgalardan surab urganishdir. Maslaxat beruvchi suralgan narsani boshidan kechirgan foydali tajribaga ega bulgan obruli kishilar bulishi kerak.
Namuna – tarbiyalanuvchiga bevosita amalda bajarib kursatish, yoki butun xayotiy tajribasi bilan ibrat bulish, uz xatti - xarakati va xulq – atvori bilan ta’sir etishi xisoblanadi.
2.Faoliyatni tartibga soluvchi metodlar
O’rgatish va odatlantirish metodi tarbiyalanuvchilarni doimiy rejali tarzda ma’lum xarakatlarni bajarib borish orqali tushiniladi.
Mashq qildirish xulq-atvor normalarini kup marotaba takrorlash jarayoni xisoblanadi. Ma’naviy va xulqiy guzallikning uygunlashuvida mashq kildirish samarali ta’sir etadi, mashq qildirish maxoratning oshishiga katta xissa qushadi.
Topshiriq bola bajarishi mumkin va zarur bulgan vazifalar yigindisi bulib ota-ona, uqituvchi, tarbiyasi va boshqalar tomonidan quyiladigan buyruq-talablarni amalga oshirishdir.
Talabchanglik topshiriq usuli bilan uzviy bogliq bulib, yoshlarda mexnatsevarlik, bajaruvchanlik, mas’ulyatni xis etish kabi xususiyatlarni shakllantiradi. Talabchanglik bola shaxsini xurmat qilish, ishonch bildirish, ma’lum meyorga amal qilishni taqozo etadi.
Jamoatchilik fikri tarbiyalanuvchining ijtimoiy faoliyatiga boshqalar tomonidan bildirilgan munosabatda namoyon buladi. Maktabda sinf jamoasi ayrim uquvchilarga kuchli tarbiyaviy ta’sirga ega. Tarbiyachi uz fikrini jamoa talabi darajasiga etkaza olsa, bola faoliyatini muvoffaqiyatli boshqarishi va yunaltirishi mumkin buladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |