Ta’lim sifatini ta’minlash borasida davlat kafolatlari

REJA:

•  Ta'lim sifatini boshqarish Davlat tizimi
• Ta’lim sohasidagi Davlat siyosati
• Uzliksiz ta’lim tizimida Davlat standarti

• Oʼzbekiston Respublikasining «Taʼlim toʼgʼrisida»gi va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» qonunlari taʼlim tizimining yagona oʼquv-ishlab chiqarish majmui sifatida davlat hamda nodavlat taʼlim muassasalari negizida rivojlanish uchun zarur boʼlgan huquqiy bazani yaratib berdi.

• Shunday qilib, uzluksiz taʼlim tizimini bosqichma-bosqich rivojlantirish uchun sharoit yaratishdagi davlat kafolatlarini, taʼlim xizmatlari bozorining va taʼlimning lozim darajadagi sifatining davlat tomonidan tartibga solinishini, davlat tuzilmalari hamda jamoat tashkilotlarining oʼsib kelayotgan avlodni oʼqitish, tarbiyalash va rivojlantirish uchun masʼuliyatini Oʼzbekiston Respublikasidagi taʼlim islohotlarining oʼziga xos farqli xususiyati deb hisoblamoq darkor.

Ta’lim sohasidagi Davlat siyosati

Taʼlim siyosatining ijrochilari.

Oʼzbekistonning jahon iqtisodiy hamjamiyatiga va xalqaro taʼlim makoniga kirib borishini hisobga olgan holda, taʼlim maqsadlari mohiyatini ifodalovchi toʼrt tamoyilni ajratib koʼrsatish mumkin:

Uzliksiz ta’lim tizimida Davlat standarti

• Oʼzbekiston Respublikasining «Taʼlim toʼgʼrisida»gi Qonuni va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning bosqichma-bosqich amalga oshirilishiga koʼra uzluksiz taʼlim tizimida chinakam oʼzgarishlarning yangi istiqbollari ochilmoqda Taʼlim sobiq tizimi maʼmuriy-buyruqbozlik tizimidan tabaqalashtirilgan va demokratik tizimga aylanib bormoqda.Аmalga oshirilayotgan oʼzgarishlar jarayonida, aniq ifodalangan ijobiy hodisalar bilan birga salbiylari ham koʼzga tashlanmoqda. Salbiy hodisalarga quyidagilar kiradi:

• Taʼlimni standartlashtirish turli mamlakatlarda oʼquv rejalari va dasturlarini ishlab chiqish, taʼlim va malaka boʼyicha muayyan darajani belgilash va boshqalar vositasida amalga oshirilgan. Biroq «standart» atamasining oʼzi taʼlimga nisbatan yaqindan boshlab ishlatilmoqda. Mamlakatimizda taʼlimni standartlashtirishga 1993-yildan boshlab kirishildi (1992yil qabul qilingan Oʼzbekiston Respublikasining «Taʼlim toʼgʼrisida»gi Qonuni va Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993-yil 12-avgustdagi 406-sonli Qarori asosiy hujjatlar boʼlib xizmat qildi).
• Mazkur hujjatlar negizida Davlat taʼlim standartlari toʼgʼrisida Nizom, DTSni joriy etish tartibi ishlab chiqilib, joriy etildi, DTS obʼektlari, funktsiyalari va tarkibi aniqlandi, ayrim taʼlim bosqichlari bitiruvchilariga qoʼyiladigan talablar oʼrnatildi.

• Standartlashtirish tizimida taʼlim sifati — bu alohida fuqaro va umuman jamiyat taʼlim jarayonida erishgan, Davlat taʼlim standarti doirasida aniqlanadigan yutuqlari darajasi. Sifatni boshqarish — taʼlim xizmatlarining iqtisodiy samarasini koʼtarish imkonini beradigan, isteʼmolchi talablariga javob bera oladigan xususiyatga ega boʼlgan chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqish va amalga oshirish.

• Taʼlimni tabaqalashtirish deganda shunday tizim tushuniladiki, unda koʼp ahamiyatli boʼlgan va muttasil oʼzgarib turadigan hayot sharoitida moslashish imkonini taʼminlaydigan muayyan darajada eng kam bilimga ega boʼlgan har bir oʼquvchi taʼlimning oʼz moyilliklariga koʼproq darajada javob beradigan yoʼnalishlariga ustun darajada eʼtibor qaratish huquqiga va kafolatli imkoniyatiga ega boʼladi. Tabaqalashtirish oʼqitish tizimining barcha tarkibiy qismlariga taalluqli boʼlishi hamda taʼlimning barcha bosqichlarida namoyon boʼlishi lozim.

• Davlat taʼlim standartlarini ishlab chiqishni bir xillashtirish, ularni tasdiqlash va taʼlim jarayoniga joriy etish tartibini belgilash uchun Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi (1998-yil 5-yanvarda 5-sonli) maxsus qaror qabul qilgan boʼlib, unda «Davlat taʼlim standartlari toʼgʼrisida Nizom» tasdiqlangan

• Taʼlim sifati va Davlat taʼlim standarti. 1993-yildan buyon Oʼzbekiston Pedagogika fanlari ITI hamda Oʼzbekistonda Oliy va oʼrta maxsus maktablar muammolari instituti, 1998-yildan buyon esa OʼMKOʼTRI —Oʼrta maxsus, kasb-hunar taʼlimini rivojlantirish institutida umumiy oʼrta va oliy taʼlim Davlat taʼlim standartlarini yaratish boʼyicha ish olib borilmoqda (D. Shodiev, E. Seytxalilov, F. Musaev, А. Sureev, E. Z. Imomov, K. I. Roʼziev, L. V. Peregudov, B. L. Farberman, А. Fayziev, X. Rashidov, L. V. Golish, S. R. Volkova, L. Sarko, А. Oʼojiboev va boshqalar)