|
TA'LIMDA ONGLILIK VA FAOLLIK QOIDASI
KO'RSATMALILIK PRINSIPI
Bihshning birinchi pog'onasi — jonli mushohada, ya'ni te-varak-atrofdagi narsalarva hodisalarni idrok etishdir. Ko'rsatmalilik prinsipi idrok etishni osonlashtirishi va nazariy bilimlarni hayot, amaliyot bilan bog'lash imkonini beradi. Bu prinsip o'rganilayotgan hodisalarga qiziqishni oshiradi, bilimlarni puxtaroq egallashga yor-dam beradi.
Ibn Sinoning qayd qilishicha, inson o'zining o'quv mashg'u-lotlari boshlanishida, narsaning tashqi xossalarini o'rganishda, uning aslini va tasvirini ko'rib, o'zicha bevosita bilimlarni hosil qilishi mumkin. Har qanday fanda awalo, narsalarning ta'rifi zarur. Ularning mavjudligini esa pirovard natijada isbotlash vositasida bili-nadi, chunki ular mazkur fan aniqlaydigan hodisalardan iborat bo'ladi1. Ibn Sinoning ana shu xulosasi o'qitishdagi ko'rsatma-lilikning faqat bir jihatini yoritadi, xolos. Xulosada awalo inson mavjud narsalarni yoki ularning tasvirlarini idrok etishi tufayli unda obyektiv voqelik to'g'risida tasawur hosil bo'lishi va inson ularni to'g'ri aks ettirishi ta'kidlanadi.
Ilmiy bilimlar kishiiarning ishiab chiqarish faoliyatiga bo'lgan ehtiyojiari asosida vujudga kelishi, ana shu faoliyatga xizmat qilishi va turmush bilan bog'liqligi sababli bunday bilimlarni o'zlashtirish uchun faqat ularning mazmunini emas, balki amalda qo'llanishini ham o'rganish kerak. Ana shu prinsipni (ta'lim nazariyasi va ama-liyotini o'zaro bog'lashni) amalga oshirishning muhim vositasi o'qitishni o'quvchilarning amaliy faoliyati va rnehnati bilan qo'shib olib borishdir. Respublikamizning xalq ta'limi to'g'risidagi Qonu-nida o'qitishni hayot bilan chambarchas bog'lash talabi qo'yilgani bejiz emas.
Ilmiy bilimlar kishiiarning ishiab chiqarish faoliyatiga bo'lgan ehtiyojiari asosida vujudga kelishi, ana shu faoliyatga xizmat qilishi va turmush bilan bog'liqligi sababli bunday bilimlarni o'zlashtirish uchun faqat ularning mazmunini emas, balki amalda qo'llanishini ham o'rganish kerak. Ana shu prinsipni (ta'lim nazariyasi va ama-liyotini o'zaro bog'lashni) amalga oshirishning muhim vositasi o'qitishni o'quvchilarning amaliy faoliyati va rnehnati bilan qo'shib olib borishdir. Respublikamizning xalq ta'limi to'g'risidagi Qonu-nida o'qitishni hayot bilan chambarchas bog'lash talabi qo'yilgani bejiz emas.
Ta'limda o'qitishni amaliyotga bog'lash prinsipini muvaffaqi-yatli amalga oshirish uchun quyidagi ikkita pedagogik talabga rioya qilish zarurdir:
1. Nazariy materiallarni o'rganishda ularning tizimi va manti-qini saqlash kerak.
2. Amaliy ko'nikma va malakalarni bilimlarga tayanmay o'zlashtirish o'qituvchining ishidagi kamchilikdir. Puxta egallan-gan va anglangan bilimlargina o'quvchilarga amaliy ko'nikma va malakalarni o'zlashtirish imkonini beradi.
TA'LIMNI TURMUSH BILAN BOG'LASH PRINSIPI
Individuallik nima? Pedagogikada individuallik hozirgi payt-gacha sof tashqi xarakterga ega bo'lib, u (o'quvchilarning butun jamoasi bilan o'tkaziladigan dars, leksiya kabi umumiy mashg'ulotlar, o'quvchilarning jamoasi emas, ularning ayrimlari bilan o'tkaziladigan, masalan, seminar singari guruh mashg'ulotlar qatorida) har bir o'quvchi bilan alohida shug'ullanishni bildirib keldi. Pedagogika uning mohiyatiga chuqur kirib bormadi. Indivi-duailikning shakllanishi esa, awalo, uning mohiyatini va qanday komponentlardan tarkib topishini bilishni taqozo etadi.
Individuallik nima? Pedagogikada individuallik hozirgi payt-gacha sof tashqi xarakterga ega bo'lib, u (o'quvchilarning butun jamoasi bilan o'tkaziladigan dars, leksiya kabi umumiy mashg'ulotlar, o'quvchilarning jamoasi emas, ularning ayrimlari bilan o'tkaziladigan, masalan, seminar singari guruh mashg'ulotlar qatorida) har bir o'quvchi bilan alohida shug'ullanishni bildirib keldi. Pedagogika uning mohiyatiga chuqur kirib bormadi. Indivi-duailikning shakllanishi esa, awalo, uning mohiyatini va qanday komponentlardan tarkib topishini bilishni taqozo etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
