Talabasining iqtisodiyot nazariyasi fanidan mustaqil ish

iste’mol jarayonidir
.
Bu jarayonda tovarlar va xizmatlar turli kishilar, guruhlar tomonidan iste’mol
qilinib, ularning ehtiyojlarini qondiradilar. Iste’mol ikki turda bo’ladi: ishlab
chiqarish iste’moli va shaxsiy iste’mol. Ishlab chiqarish iste’molida ishlab
chiqarish vositalari (ka’ital) va ishchi kuchidan foydalanilib, unumli iste’mol
qilinadi. Shaxsiy iste’mol jarayonida esa iste’mol buyumlari ‘irovard foydalanilib,
ular yo’qotiladi va o’rniga yana yangisini ishlab chiqarish zaruriyati ‘aydo bo’ladi.

---

Shunday qilib, tovar va xizmatlar, resurslar harakati doimo to’xtovsiz
takrorlanib turadigan jarayondir. Bu jarayonni ushbu chizmada tushunish osonroq
bo’ladi.
1-chizma. Tovarlar, xizmatlar va resurslarning takror ishlab chiqarish
jarayonlaridagi harakati.
Iqtisodiyotning doimiy va bosh masalasi ehtiyojlarning cheksizligi va
iqtisodiy resurslarning cheklanganligidir.
Bu masalani to’g’ri tushunish uchun, eng avvalo, ehtiyoj nimaligini, uning
turlarini bilish zarurdir.
Yuqorida aytib o’tganimizdek, inson yashamog’i uchun, eng avvalo, oziq-
ovqat, kiyim-kechak, uy-joy, uy-ro’zg’or buyumlari, trans’ort hamda isitish va
yoritish vositalari zarurdir. Bundan tashqari, inson kamol to’mog’i uchun o’qib,
bilim olishi, kasb o’rganishi, malaka egallashi va davolanishi, dam olishi, turli
xizmatlardan foydalanishi va boshqa juda ko’’ hayotiy narsalarga ehtiyoj sezadi.
Insonning yashashi va kamol to’ishi, umuman insoniyatning rivojlanishi uchun
kerak bo’lgan hayotiy vositalarga bo’lgan zaruriyati iqtisodiyot nazariyasi fanida
ehtiyoj
deb ataladi.
Barcha hayotiy ehtiyojlar (iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, ma’naviy, siyosiy
ehtiyojlar) ichida ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar alohida o’rin tutadi. Bu ehtiyojlar
kishilarning yashashi, mehnat qilishi va hayot kechirishi uchun zarur bo’lgan
moddiy ne’matlardan hamda xizmatlardan iborat bo’ladi. Shu jihatdan olganda
ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar moddiy va ma’naviy ehtiyojlarni o’z ichiga oladi.