Talaba huquqi va vazifasi

Y u r i q n o m a. Qonun yoki boshqa me'yoriy hujjatlarni tushuntirish maqsadida chaqiriladigan huquqiy xujjat. Muassasa (ularning bo’limlari xizmatlari) , mansabdor shaxs va fuqarolarning tashkiliy, ilmiy – texnikaviy, moliyaviy va boshqa maxsus faoliyat tomonlari xususida tartib – qoida o’rnatish maqsadida davlat boshqaruvi organlari tomonidan chaqiriladi. (yoki ularning rahbarlari tasdiqlaydi). Xalq deputatlari Sovetlari ijrioya komitetlari, ularning boshqarma va bo’linmalari yo’riqnomalar chaqirmaydi.

Q o i d a – muayyan harakat tartibotini belgilaydi (idora joylashgan uy-joydan foydalanish qoidasi; arxivga xujjat materiallari topshirish qoidasi) yoki o’rnatilgan me'yordan kelib chiqib bajariladigan faoliyatni ko’rsatadi (ichki tartibot qoidasi, oliy o’quv yurtiga qabul qilish qoidasi).

N i z o m. Muassasa yoki uning tarkibiy bo’linmalari tuzilishi, huquqi, vazifalari, burchlari, ishni tashkil qilishlari tartibotini belgilaydigan huquqiy xujjat. Nizom ayrim mansabdor shaxslarga va turli tadbirlar (ko’rik, musobaqa, konkurs va boshqalar)ga nisbatan ham tuzilishi mumkin.

U s t a v. Muayyan munosabat doirasidagi faoliyat yoki biror davlat organi, muassasaning tuzilishi vazifasini yo’naltirib turadigan asosiy nizom va qoidalar majmui. Ustav biror organ yoki muassasa vazifalari va huquqiy xolatini tavsiflaydigan normativ ahamyatga ega. Binobarin ustav nizomga nisbatan keng tushunchadir. U ko’proq ma'lum bir tarmoq, sohalar, yirik muassasalar bo’yicha to’ziladi. Chunonchi, davlat nashriyotlari bo’yicha namunaviy ustav qabul qilingan, shu asosda har bir nashryot o’z nizomini qabul qiladi. Ustavning eng zaruriy qismlari nizomning zaruriy qismlariga o’xshash bo’ladi.