Talaba huquqi va vazifasi

9.1 - rasm. Konlarning joylashish sharoitlari

2. 
   Uyumlarning yyer ustiga nisbatan joylashishiga karb konlar quyidagilarga ajratiladi:
   

a) yer yuzasiga yaqin joylashgan yoki kichik qalinlikdagi nanoslar bilan qoplangan ustki turdagi konlar (a);

b) yer yuzasiga nisbatan pastda joylashgan chuqur turdagi konlar (b,v,g,d,e,j,z,k,m);

v) yer yuzasiga nisbatan balandda joylashgan ya`ni, tog’ yonbag’rida yoki tepalikda joylashgan tog’li turdagi konlar;

g) qisman tog’da yoki tog’ yonbag’rida va chuqurlikda birga joylashgan baland-chuqur turdagi konlar (i,l).

3. 
   Gorizontga nisbatan qiyalik burchagi bo’yicha foydali qazilmalar
   

uyumining quyidagi turlari mavjud (9.1-rasm):

a) gorizontal yoki 10-15 gacha qiyalik burchagiga ega bo’lgan nishab (a,b,v,g,d);

Bunday sharoitlarda ruda tanasining yon tomonidan qazib olish tavsiya

etilmaydi va imkoni boricha qoplovchi jinslarni qazib olingan maydonga joylashtirish kerak.

b) qiyalik burchagi 10-15 dan 25-30 gacha bo’lgan qiyaliklar (9.1-rasm j);

Bunday sharoitlarda qoplama jinslarni qazib olingan maydonga joylashtirishga yo’l qo’ymaydi, biroq jinslarni ruda yon tomonidan yetkazib berish talab etilmaydi;

v) qiyalik burchagi 25-30 dan yuqori bo’lgan tik (e,z,i,m).

4. 
   Uyumlarning sifat taqsimoti va tuzilish strukturasi Bo’yicha kuyidagilarga bulinadi:
   

a) bir komponentli – bir tuzilishli va sifat ko’rsatkichlari bir xilda taqsimlangan oddiy uyumlar;

b) uyumlarning planda va chuqurlikda joylashishi bo’yicha tur va navlari bir xilda taksimlanmagan ko’p komponentli va ko’p navli murakkab strukturali uyumlarga.

5. 
   Konning ustunlik qiluvchi turlari bo’yicha tog jinslari quyidagilar bilan ifodalanadi:
   

a) skal tog jinslari va qattik rudalar bilan;

b) qattiq ruda va skal jinslar bilan;

v) yumshoq va zich qoplovchi tog jinslari bilan;

g) yarim skal qoplovchi tog’ jinslari va foydali qazilmalar bilan;

d) yumshoq qoplovchi tog jinslari va yumshoq yoki zich foydali qazilmalar bilan.

Tog jinslarining turi asosan texnologik sxema va qazuvchi hamda transport vositalarining asosiy modelini tanlashni belgilaydi.

Yumshoq tog’ jinslarini qazib olishda quvvatli rotor ekskavatorlar va konveyer transportini qo’llash mumkin. Skal tog’ jinslarini qazib olishda burg’ulash portlatish ishlari qo’llaniladi, asosan bir kovshli ekskavator va temir yul hamda avtomobil transportlarini qo’llash mumkin.
Ma'ruza № 10