Тактиканинг фан сифатида вазифалари



Download 15,2 Mb.
bet102/224
Sana17.01.2022
Hajmi15,2 Mb.
#381732
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   224
Bog'liq
Тактик ва тактик-махсус тайёргарлик лотин

CHiziqli masshtab deb, masshtabning to‘g‘ri chiziq shaklidagi santimetr va millimetr bo‘linishlari bilan tasvirlangan chizma shakliga aytiladi. CHiziqli masshtabning asosi teng bo‘linishlar bilan ifodalangan mana shu santimetr va millimetrlardir. Ularning har bir bo‘linishi tepasiga o‘sha kattalikning joydagi qancha uzunlikka to‘g‘ri kelishi ko‘rsatiladi.


1:50 000 (sonli masshtab)

1 sm.da 500 metr (yozuvli masshtab)






27-rasm. CHiziqli, sonli va yozuvli masshtab.
Yozuvli masshtab – masshtabning kattaligi so‘z bilan ifodalangan masshtabdir.

Sonli masshtab deb, masshtabning kattaligi kasr sonida ifodalangan birlikka aytiladi. Kasrning sur’ati kartadagi bir sonini, maxraji esa shu songa to‘g‘ri keladigan joydagi uzunlikni, ya’ni joyning necha marotaba kichraytirilganini bildiradi.

Sonli masshtab kartaning necha marotaba kichraytirilganini yaqqol ko‘rsatuvchi masshtab turidir.

Karta masshtabi joy tasvirining qanchalik batafsil tushirilishini belgilab beradi. Sonli masshtab maxrajining qiymati qanchalik kichik bo‘lsa, joy tasvirining kichraytirilganligi shuncha kam bo‘ladi va shunga mos ravishda joy elementlari shunchalik batafsil tasvirlangan bo‘ladi. Aksincha maxrajning qiymati qancha katta bo‘lsa, joy tasvirining kichraytirilganligi shuncha ko‘p bo‘ladi va shunga mos ravishda joy elementlari shunchalik kam tasvirlangan bo‘ladi.

SHuning uchun 1:50 000 li karta masshtabining qiymati 1:100 000 li kartanikidan kichik bo‘lsada, u yirik masshtabli, deyiladi.

Foydalanishga qulay bo‘lishi uchun topografik kartalarda sonli masshtab qiymatlari qilib yaxlit sonlar: 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000, 1:1 000 000 tanlangan. SHunga mos ravishda joy elementlarining gorizontal proeksiyasi 25 000, 50 000, 100 000, 200 000, 500 000, 1 000 000 marta kichraytirilgan. SHunda kartadagi 1 sm.li oraliq joydagi 250 m, 500 m, 1 km, 2 km, 5 km va 10 km.ga teng bo‘ladi.

Joydagi uzunliklarning kartadagi qancha oraliqqa to‘g‘ri kelishi masshtab kattaligi, deb ham ataladi.

Sonli va yozuvli masshtablar karta varag‘ining pastki qismida tasvirlanadi.

Masshtab doimiy kattalik hisoblanadi. CHunki u karta varag‘ining barcha qismlari uchun umumiy bo‘ladi. SHuningdek, sonli masshtab – o‘lchamsiz birlik bo‘lib, barcha o‘lchov birliklariga (metrlar, kilometrlar, millar va h.k.) mos keladi.

O‘lchash aniqligini oshirish uchun birinchi santimetr millimetrli bo‘linishlarga bo‘lingan. Misol uchun 1:50 000 masshtabli kartalarda eng kichik bo‘linish – millimetrning bir bo‘linishi joydagi 50 m uzunlikka to‘g‘ri keladi.


Download 15,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   224




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish