Tajriba mashg’ulotlari

K vantlash (signalni qayta ishlash). Kvantlash (ing, quantization) – informatikada to’xtovsiz belgili diapazonni ochish yoki diskret kattaliklarni chekli oraliq soniga aytiladi. Yana vektor kvantlash mavjud bo’lib – fazoga oid vektor kattaliklarni chekli sonlar to’plamida ochish imkoniyati mavjud. Kvantlash signalni qayta ishlash jarayonida tez-tez ishlatiladi, shu bilan birga ovoz va tasvirlarni siqishda ishlatiladi. Kvantlashni oddiy ko’rinishi natural sonlarga butun sonlarga bo’linishini bildiradi va kvant koffiysentlarida nomlanadi.

1.4- rasm. Kvantlangan signal.

Bir tomonlama (chiziqli) kvantlash – qirqilgan to’gri uzunlikdagi diapazonni ochishini anglatadi. Uni doimiy kattalik(kvantlash qadami)da va butun qismidan bir qismini olib taqdim etish mumkinligi, chiqishning bo’linishi tushuniladi:

1.5- rasm. Diskret vaqtdagi kvantlanmagan signal.

Diskret bilan kvantlashdan keyin chalkashtirmaydi (mos ravishda, kvant qadami bilan diskret chastotasi). Diskretizatsiya paytida vaqt kattaligi(signal)
15 o’zgaradi, berilgan chastota bilan o’lchanadi(diskretizatsiya chastotasi), bunday shakl, diskretizatsiya signalni hosil qilish vaqt tuzish (grafikda - gorizontal bo’yicha). Kvantlash ham berilgan manoli signal holiga olib keladi, yana signal balandligini quradi (grafikda – vertikal bo’yicha).
Signal- har bir diskretizatsya va kvantlashdan keyin raqamli deb ataladi.

1.6– rasm. Raqamli signal.

Raqamlash jarayonida signalning uroveni diskret glubina yoki bitnost deb ataladi. Glubina diskretizatsiya bitlarda o’lchanadi va uning kichik birligi bit, amplitudaviy signal ekanini bildiradi. Shuningdek glubina diskretizatsiya, analog signalni raqamli aniqligi mos keladi. Mabodo bir xilglubina diskretizatsiya kvantlash dinamik diapazon deb ataladi va detsiBellarda o’lchanadi(1 bit ≈ 6 dB ).

Uroven bo’yicha kvantlash – raqamli signalni hisoblab kattaliklarini taqdim etadi. Kvantlash uchun diapazon kuchlanishi signalini 2ta kodidan Umin dan Umax gacha 2n intervalida taqsimlanadi. Qabul qiluvchi interval kattaligi (kvantlash qadami):

Har bir interval n – razryadli ikkilik kod – interval nomeri, yozilgan ikkilik raqamni o’zlashtirib oladi.Har bir hisoblashda interval kodini o’zlashtiradi, o’sha hisoblash kuchlanishni bildiradi. Bunday ko’rinishdagi analog signal oxigi ikkilik chiselni taqdim etadi, aniq vaqt davriga mos ravishda signal kattaligi- raqamli signaldir. Har bir ikkilik raqam oxirgi impulsni – yuqori(1) va past(0) urovenni taqdim etadi. Anallog signallarni kodlashda asosiy ikkita koddan tashkil topgan bo'lib bular: 0 va 1 hisoblanadi ya'ni signal yo'q bo'lsa 0, signal bor bo'lsa 1 bo'ladi.