Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази



Download 1,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/67
Sana19.11.2022
Hajmi1,38 Mb.
#868548
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   67
Bog'liq
Terminologiya H.Dadaboyev

 
2-вазифа.Терминологик 
луғатлар, уларнинг мазмуни ва 
сифатини аниқлаш.
Ўзбек терминологик луғатлари, таъбир жоиз бўлса, фан соҳаларининг 
деярли барчасини қамраб олган дейиш мумкин. Аниқ фан соҳалари каби 
ижтимоий-гуманитар фан соҳалари доирасида қўлланувчи терминларнинг 
маъно-моҳиятни ифодалашга йўналтирилган луғатнавислик ишлари 
республика илмий-тадқиқот институтилари етакчи олимлари, олий ўқув 
юртлари профессор-ўқитувчилари томонидан тузилган. Терминологик 
луғатларнинг аксариятида рус тилидан ўзлашган терминларнинг ўзбек 
тилида ифодаланишига бағишланган. Албатта, мавзуга ажратилган вақтнинг 
чегараланганини ҳисобга олиб, гуманитар фан соҳалари, чунончи, 
ҳуқуқшунослик, тарих, тилшунослик доирасида яратилган айрим 
терминологик луғатларга тўхталамиз. О.Усмонов ва Р.Дониёров томонидан 
1979 йили “Ўзбекистон” нашриётида 15000 ададда тузатилган ва 
тўлдирилган ҳолда иккинчи марта нашр қилинган “Русча интернационал 
сўзлар изоҳли луғати” ,муаллифлар таъкидлаганидек, ўзбек тили нинг кенг 


71
маънодаги изоҳли луғати бўлмай, унинг вазифасига фақат рус тилидан ва рус 
тили орқали бошқа тиллардан ўзлаштирилган сўзларни, шунингдек, ўзбекча 
газета ва журналларда, илмий-оммабоп ва ижтимоий-сиёсий асарларда 
учрайдиган русча-байналмилал ва илмий-публицистик терминларнигина ўз 
ичига олган ва уларга ўзбек тилида ўзлаштирилиши асосида изоҳ берилган, 
изоҳланаётган сўзларнинг эт 
имологияси (келиб чиқиши) ҳақида ҳам баъзи маълумотлар келтирилган. 
Луғатдан жой олган сўз ва терминлар рус тилидан ва рус тили орқали 
қадимги юнон, лотин ҳамда Европа ва қисман Шарқ халқлари тилларидан 
ўзлаштирилган сўзлар ва терминлар ҳисобланади. Бу сўз ва терминларнинг 
бир қисми соф русча ўзлашмалар бўлиб, қолган қисми эса халқаро , 
байналмилал ёки интернационал характерга эга бўлган. Мазкур луғат 
мутахассисларга эмас, балки балки кенг ўқувчилар оммасига,хусусан, 
зиёлилар ва талабаларга мўлжалланган эди. Луғатнинг тузилиш тартиби 
тубандагича кўринишни ҳосил қилган:
1.
Бош сўзларнинг барча сўз ва терминлар алифбе тартибида берилган ва 
улар йирик қора ҳарфлар билан терилиб, ҳар қайсиси абзацдан бошланган. 
2.
Сўз ёки термин кўп маъноли бўлса, у ҳолда маъноларнинг ҳар бири 
араб рақамлари билан кўрсатилган ва улар ўзаро нуқта билан ажратилган. 
3.
Бош сўз ёки термин бошқа сўз билан қўшилиб ишлатилганда, у ҳолда 
бош сўздан кейин икки нуқта қўйилиб, кетидан таркибида ўша сўз ёхуд 
термин келган сўз бирикмаси берилган. 
4.
Таркибида бош сўшз ишлатилган турғун сўз би рикмалари, таркибли 
терминлар ҳам мисол тарзида берилган. Луғатда улар ромба ишораси билан 
ажратилиб, қора курсив билан берилган: 

Download 1,38 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish