Тафаккурнинг асосий шакллари Режа

Силлогизмнинг фигуралари ва модуслари.


Оддий қатъий силлогизмнинг структурасида ўрта терминнинг жойлашишига қараб силлогизмнинг тўртта фигураси фарқ қилинади.

I-фигура		II-фигура		III-фигура		IV-фигура
M P S M		Р M S M		M P M S		P M M S
S-P		S-P		S-P		S-P

I фигурада ўрта термин катта асоснинг субъекти, кичик асоснинг предикати бўлиб келади.

II фигурада ўрта термин катта ва кичик асосларнинг предикати бўлиб келади.
III фигурада ўрта термин хар икки асоснинг субъекти бўлиб келади.
IV фигурада ўрта термин катта асоснинг предикати, кичик асоснинг субъекти бўлиб келади.
Силлогизм асослари оддий қатъий ҳукмлар (А, Е, I, 0)дан иборат. Бу ҳукмларнинг икки асос ва хулосада ўзига хос тартибда (тўпламда) келиши модус деб аталади. «Модус» - шакл деган маънони англатади. Силлогизм фигураларининг ўзига хос модуслари мавжуд. Ҳар бир фигуранинг тўғри модусларини аниқлашда, тўғри хулоса чиқаришда силлогизмнинг умумий қоидалари билан бирга ҳар бир фигуранинг махсус қоидаларига ҳам амал қилинади. Фигураларнинг махсус қоидалари силлогизм терминларининг ўзига хос боғланиши асосида аниқланади.