Tafakkur avlodi

ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ 
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
135
га етди. Унга ажратилган майдон 33 минг гектарни 
ташкил этиб, деярли 60 минг тонна пахта тайёрлан
-
ди. Вилоятдаги жами экинзорларнинг 45 % га ин
-
гичка толали пахта экилди, пахта етиштириш бўйи
-
ча эса 35 % ни ташкил этди
267
.
1950 йилларда Сурхон воҳасида ингичка толали 
пахтадан юқори ҳосил олиниши илғор агротехника 
усулларидан самарали фойдаланиш билан чамбар
-
час боғлиқ бўлди. Пахтачиликда тупроқнинг ҳайдов 
қатлами самарадорлигини оширишнинг асоси бўл
-
ган шудгорлаш, шўр ювиш, тупроқда нам тўплаш ва 
уни сақлаш каби тадбирий чоралар кўрилди. Пахта 
ва бошқа қишлоқ хўжалик экинларидан бўшаган ер
-
ларнинг умумдорлигини ошириш учун шудгорлаш 
олдидан далалар ғўзапоядан тозаланиб, вилт билан 
касалланмаган далалардаги ғўзапоя ҚИ-1,2 ва ҚИ-
1,8 маркали қирқувчи машиналар ёрдамида қирқиб 
олиниб, майдалаб сепиб юборилди. Касалланган 
майдонлардаги ғўзапоя еса КВ-4А, КВ-3,6А марка
-
ли машиналар ёрдамида йиғиб олиниб, даладан 
чиқариб ташланди ва улардан халқ истеъмоли йў
-
лида фойдаланилди. Шудгорлаш олдидан минерал 
ўғитлар берилиб, кейин ер ҳайдалган, агар далани 
бегона ўт босган бўлса, плуг билан бирга ўрнатил
-
ган тишли бороналар фойдаланилган
268
. 1964 йил
-
да ингичка толали пахтадан юқори ҳосил етиштир
-
ганликлари учун колхозчилардан, хўжалик лар ва 
туман раҳбарларидан 9 киши Социалистик Меҳнат 
Қаҳрамони унвонини олишга мушарраф бўлдилар. 
Қишлоқ хўжалигининг кўпгина меҳнаткашлари ҳу
-
куматнинг орден ва медаллари билан тақдирлан
-
дилар ҳамда юксак фахрий унвонлар олдилар.
267 
Истомин М.С. Сурхондарёда ингичка толали пахтадан юқори ҳо
-
сил олиш агротехникаси. –Б. 9.
268 
Жўрақулов Б., ва бошқалар. Ингичка толали пахтадан юқори ҳо
-
сил олиш агротехникаси. –Б.17.

---

Якубова Диларам Таджиевна
136
СССР Министрлар Советининг 1966 йил 30 
сентябрда қабул қилган «Ингичка толали пахта 
етиштиришни кўпайтириш чоралари тўғрисида»ги 
қарорида бу пахтани етиштиришда тўсқинлик қила
-
ётган барча қийин масалалар ҳал қилинди: совхоз
-
ларда етиштириладиган ингичка толали пахтанинг 
харид нархи оширилди, бу пахтани етиштириш 
юзасидан берилган топшириқларни бажаришдаги 
масъулият кучайтирилди. Бу пахтани етиштирувчи 
хўжаликлар учун минерал ўғит, сув ва техника нор
-
малари масалалари ҳам ҳал этилди. 1968 йилнинг 
апрель ойида Ўзбекистон КП Марказий Комитети 
ва республика Министрлар Совети ингичка толали 
пахта етиштиришни кўпайтириш бўйича кечикти
-
риб бўлмайдиган тадбирлар ҳақида қарор қабул 
қилди. Бу қарорда ингичка толали пахта ҳосилини 
кўтариш ва уни етиштиришни кўпайтиришнинг 
барча йўллари аниқ-равшан кўрсатиб ўтилди. Бу 
ҳар икки қарорда ҳам вилт касаллигига чидамли, 
энг юқори 1 ва 2 тип тола берадиган юқори ҳосилли 
ингичка толали пахта навларини яратиш, уларни 
жорий этиш ва кўпайтириш масалаларига катта эъ
-
тибор берилди.
Ингичка толали пахта харид нархининг ошири
-
лиши уни етиштиришга қизиқиш уйғотди. 1966 
йили вилоят пахтакорлари 53,1 минг тонна ингичка 
толали пахта етиштирдилар. Ҳосилдорлик ўртача 
23,9 ц/га ни ташкил этди. 1968 йилда вилоят қиш-
лоқ хўжалик меҳнаткашлари янада юқори ҳосил ол
-
дилар. Шу йили 1965 йилдагига нисбатан 18 минг 
тонна кўпроқ ингичка толали пахта етиштирилиб, 
ҳосилдорлик ўртача 26,4 центнер бўлди. Айрим кол
-
хозларда бундан ҳам кўпроқ натижаларга эришил
-
ди. Жарқўрғон тумани бўйича: «Москва» колхози 

---