Tafakkur avlodi

ЎЗБЕКИСТОНДА ПАХТА ЯККАҲОКИМЛИГИНИНГ 
ЎРНАТИЛИШИ ВА УНИНГ НАТИЖАЛАРИ
73
биргаликда кўтаради. Даромад ҳам шунга яраша 
тақсимланади. Мелиоратив ширкатлар совет ҳоки
-
миятининг дастлабки ўн йиллигида суғориш тизи
-
мини яхшилашда катта ишларни амалга оширди. 
Шу сабаб, давлат бундай ширкатларни тузишда ёр
-
дам берар, уларни ҳеч бир муаммосиз кредит билан 
таъминлар эди. Мелиорация ширкатларининг халқ 
хўжалигидаги аҳамиятини тушунган РСФСР ХКС 
1923 йил 22 декабрда «Мелиорация ширкатлари 
низоми» тўғрисидаги Декретни қабул қилади. Унга 
мувофиқ мамлакатда мелиорация ширкатларининг 
фаолиятига рухсат берилди.
Мелиорация ширкатларининг вазифалари суғо
-
риш тизимларини тўғри ишлатиш, яхшилаш ва 
ривожлантириш, гидротехника иншоотларини қу
-
риш ва таъмирлаш, сувни тежаш йўли билан партов 
ва бекор ётган ерларни фойдаланишга киритиш 
ишларидан иборат эди
127
.Сурхон-Шеробод воҳаси
-
даги биринчи «Мелиоратив ширкат уюшмаси» 1925 
йилда ташкил топди. Ушбу уюшма ёрдамида 450 
десятина ерни суғориш учун Қорасув ирригация 
тизимини тиклаш мақсадида Оққўрғон кентининг 
Новшаҳар қишлоғи аҳолиси оммавий равишда жалб 
қилинади
128
. 
1926 йилда Сурхон воҳасининг 37,2 минг деҳқон 
хўжалигида 25800 дона омоч, 11626 дона кет
-
мон, 158 та от плуги, 77 дона темир борона, 30307 
дона бел, 38271 дона ўроқ, 5415 дона шоха бўлиб, 
бу меҳнат қуроллари билан деҳқончилик ишлари 
қилинган ва янги ерлар ўзлаштирилган. Совет ҳу
-
кумати Сурхон-Шеробод воҳасида янги ерларни ўз
-
127 
Ўзбекистон ССР тарихи. 3-жилд. –Б. 474.
128 
Аминова Р.Х. Аграрные преобразования в Узбекистане накану
-
не сплошной коллективизации. –Т.: Фан, 1969.–С. 432-433.

---

Якубова Диларам Таджиевна
74
лаштириш ва суғориш иншоотларини қуриш учун 
1926 йилда 6 дона, 1927 йилда эса 13 дона трак
-
тор олиб келди. 1926 йилда Жарқўрғон «Мелиора
-
тив ширкат уюшмаси»нинг кучи билан Занг кана
-
лининг бош қисмини тиклаш бўйича анча ишлар 
амалга оширилиб, 800 гектар янги ер ўзлаштирил
-
ди. 1927 йилда Термиз каналининг бош қисмида 
қайта тиклаш ишлари амалга оширилиб, Сурхон 
дарёсида дамба қурилди. Натижасида Мангузар ва 
Арпапояда 2 та гидрометрик сув тақсимлагич ўрна
-
тилди
129
. Шунингдек, Сурхондарё бўйидаги Жалоир 
ва Оқтепа ариқлари ҳамда Жарқўрғон-Занг тўғони 
қурилиб ишга туширилди.
 
Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш, янги ер
-
ларни ўзлаштириш, ирригация тармоқларини қу
-
риш ва қайта таъмирлаш мақсадида совет ҳукумати 
қишлоқ хўжалигига 107386 сўмлик узоқ муддат
-
ли, 229614 сўмлик қисқа муддатли қарзлар бер
-
ди. Совет ҳукумати Сурхондарёдаги жами деҳқон 
хўжалик ларига 1926-1928 йилларда 1702 минг сўм 
миқдорида пул ажратди. 1927 йили 130 та хўжалик 
учун янги ерларни ўзлаштиришга мўлжалланган 
Қизириқ ва Занг каналлари қурилишига 41450 сўм 
пул сарфланди
130
. 
Деҳқонларга қишлоқ хўжалигини чуқур билиб 
олишига кўмаклашиш, ҳосилдорликни кўтариш, ер
-
ларнинг ҳолатини яхшилаш, экин турларини кўпай
-
тириш, суғориш иншоотларини кўпроқ қуриш, ер
-
ларни шўрланишининг олдини олиш мақсадида 
1926 йил 1 апрелдан бошлаб Сурхондарёдаги Шеро
-
бод, Юрчи, Термиз, Жарқўрғон туманларида агроҳу
-
129 
Турсунов С., ва бошқалар. Шеробод тарихидан лавҳалар. –Б. 
237-238.
130 
Сурхондарё вилояти давлат архиви. 18-фонд, 1-рўйхат, 125-иш, 
96-варақ.

---