Tadqiqotlari

 
14.2. Juftli korrelyatsiya 
 
Agar  marketologni  ikkita  metrik  ko‘rsatkich  o‘rtasidagi  aloqa  qiziqtiradigan 
bo‘lsa,  bunda  juft  korrelyatsiyadan  foydalaniladi.  Ushbu  korrelyatsiya  Pirson 
korrelyatsiya  koeffitsiyenti  bilan  tavsiflanadi.  Korrelyatsiya  xususiy  koeffitsiyenti  – 
o‘zgaruvchilar  samarasiga  tuzatish  kiritishdan  so‘ng  ikkita  o‘zgaruvchi  o‘rtasidagi 
bog‘liqlik  o‘lchovidir.  Korrelyatsiya  koeffitsiyenti  -1  dan  +1  gacha  o‘zgaradi. 
Koeffitsiyent  mutlaq  qiymati  aloqa  qalinligini  tavsiflaydi,  belgi  esa  uning 
yo‘nalishini ko‘rsatadi. 
Juft korrelyatsiya quyidagi kabi savollarga javob beradi: 
- talab reklama xarajatlari bilan qanchalik kuchli bog‘langan? 
-  iste’molchilarning  tovarlar  sifatini  qabul  qilishi  ularning  narxni  qabul  qilishi 
bilan bog‘liqmi? 
Xususiy korrelyatsiya esa quyidagi savollarga javob beradi: 
-  agar  talabning  reklama  xarajatlariga  bog‘liqligini  oladigan  bo‘lsak,  narx 
omilining ta’siri bormi? 
- sifat va narx ta’sirini o‘rganishda savdo markasi samarasi bormi? 
Xususiy  korrelyatsiya  qalbaki  bog‘liqliklarni  aniqlash  uchun  foydali  bo‘lishi 
mumkin.
 
 
Agar  ma’lumotlar  oraliqli  yoki  nisbiy  shkalalar  yordamida  o‘lchangan  bo‘lsa, 
bu  korrelyatsiya  turlarining  birontasi  bilan  muammo  yuzaga  kelmaydi.  Lekin 
nometrik  o‘zgaruvchilar  ham  mavjud  bo‘lib,  ularni  oraliqli  yoki  nisbiy  shkalalar 
yordamida  o‘lchab  bo‘lmaydi  yoki  ular  normal  taqsimot  qonuniga  bo‘ysunmaydi. 
Bunday  holatlarda  Spirmen  koeffitsiyentlari  yoki  Kendal  rang  korrelyatsiyasi 
foydalaniladi,  korrelyatsiyaning  o‘zi  esa  nometrik  korrelyatsiya  deb  ataladi.  Bu 
koeffitsiyentlarning  farqi  shundaki,  Kendal  rang  korrelyatsiyasi  kuzatuvlarning  katta 
qismi  nisbatan  kam  sonli  toifalarga  to‘g‘ri  kelganda,  Spirmen  rang  korrelyatsiyasi 
esa, aksincha – toifalar soni ko‘p bo‘lganda foydalaniladi.