Tadqiqotlari

Sotsial  omillar
  jamiyatning  sotsial  tarkibi  va  ayrim  aholi  guruhlarining 
rivojlanish  dinamikasiga  asoslanadi.  Mazkur  guruhga  jamiyatning  sotsial  guruhlarga 
va  sinflarga  bo‘linishini  belgilovchi  demografik  va  madaniy  omillar,  stratifikatsiya 
omillari  kiradi.  Bularning  barchasi  sotsium  –  insonlar  hamjamiyatini  tavsiflaydi. 
Sotsial  omillar  korxona  faoliyatiga  jiddiy  ta’sir  ko‘rsatadi  va  albatta  korxona 
tomonidan hisobga olinishi zarur. 
Masalan,  so‘nggi  o‘n  yillikda  qator  demografik  ko‘rsatkichlarning  o‘zgarish 
tendensiyalari  korxona  maqsadlari  va  vazifalari  tizimini  shakllantirishda  ularni 
majburiy  hisobga  olinishini  taqozo  etadi.  O‘zbek  korxonalari  qator  mintaqalarda 
aholining  o‘sishi,  migratsiyasi,  yosh-jins  va  millati  tarkibi,  tug‘ilish  darajasining  va 
x.k. umumiy tendensiyalarini hisobga olishi zarur. 

---

 
169 
 
Madaniy  rivojlanish  omillari  shakllangan  iste’mol  an’analari  va  madaniy 
qadriyatlarni  hisobga  oladi.  Ular  shuningdek,  korxonaning  marketing  faoliyatiga 
ta’sir ko‘rsatadi. 
O‘zbekistonda  jamiyatning  sotsial  guruhlarga  va  sinflarga  bo‘linishini 
belgilovchi  omillarni  o‘rganish  uchun  aholi  jon  boshiga  daromad  nuqtai  nazardan 
aholi sotsial sinflari (oliy, o‘rta va quyi), iste’mol modellari bo‘yicha tadqiqotlar olib 
borilmoqda.  
Sotsial  tendensiyalarni  shakllantiruvchi  barcha  omillar  o‘z  tabiatiga  ko‘ra  uzoq 
muddatli hisoblanadi. 
Shunday  qilib,  biznesga  sotsial  omillar  kuchli  ta’sir  ko‘rsatadi,  o‘z  navbatida 
ayrim  sotsial  omillar  biznes  ta’sirida  shakllanadi.  Masalan,  korxonaning  xatti-
harakatlari  jamiyat  uchun  salbiy  yoki  shubhali  oqibatlar  keltirish  manbai  bo‘lib 
xizmat qilganda jamiyat mazkur xatti-harakatlardan xavotirlana boshlaydi. Ommaviy 
axborot  vositalarida  yoritiladigan  korxonalarning  ahloqsiz  xatti-harakatlar  holatlari 
iste’molchilar  va  umuman  jamiyatning  tashvishlanishini  va  xatto  g‘azabini  keltirib 
chiqaradi.  Ayni  vaqtda  jamiyat  ehtiyojlarini  qondirish  bo‘yicha  o‘z  majburiyatlarini 
muvaffaqiyatli  amalga  oshirayotgan  korxonalar  kamdan-kam  hollarda  maqtov  yoki  
ijobiy  baho  oladi.  Jamiyat  korxonalardan  yuqori  hayot  standartlarini  va  umumiy 
turmush  darajasi  himoyasini  ta’minlashni  kutadi,  xolbuki,  bu  kutishlar  ko‘pincha 
asossiz  yuqori  va  korxonalar  o‘zlariga  bog‘liq  bo‘lmagan  sabablarga  ko‘ra  ularni 
oqlanshga qodir emas. 
 “Texnologiya”  so‘zini  ko‘pchilik  kompyuter,  yuqori  o‘tkazgichlar,  lazer  va 
suniy  yurak  kabi  taraqqiyot  yutuqlariga  qiyoslaydi.  Ushbu  barcha  mahsulotlar 
texnologiya mahsulotlari bo‘lsada, ulardan xech biri texnologiya hisoblanmaydi. 
Texnologiya (yunoncha “techne” – san’at, mahorat, qobiliyat va “logos” – so‘z, 
talimot
)  iqtisodiy  resurslardan  tovarlar  va  xizmatlar  ishlab  chiqarish  uchun 
foydalanish  mumkin  bo‘lgan  bilimlar,  shu  jumladan  buni  samarali  bajarish  va 
ko‘zlangan maqsadlarga erishishni bilish sifatida ta’riflanadi. 

---

 
170