Тадқиқот усуллари. Режа: Сув кадастри фани, предмети, тадқиқот объекти; Фаннинг мақсади ва вазифалари

3. Давлат сув кадастри сувни миқдор ва сифат кўрсаткичларини ҳисобга олиш, сувдан фойдаланишни қайд қилиш ва ҳисобга олиш маълумотларини ўз ичига олади. Давлат сув кадастри (ДСК) ва сув ресурсларини ҳисобга олиш, мақсад ва вазифалари. ДСКнинг таркибий қисмлари: гидрологик ўрганилганлик, гидрологик йилномалар, асосий гидрологик кўрсаткичлар, юза сувлар ресурслари, музликлар каталоги. ДСКнинг таркибий қисмларида келтириладиган маълумотлар, уларга юклатилган вазифалар, фарқлари.
4. Ер сиртининг океанлар ва денгизлар сувлари билан қопланган юзаси умумий ном билан Дунё океани деб аталади. У планетамизнинг сув қобиғи бўлган гидросфе­ранинг ажралмас ва асосий қисмидир. Гидросфера Дунё океанидан ташқари, юқорида айтилгандек, қуруқликдаги сувлар­дарё­лар, кўллар ва музликлардан, атмосферадаги сув буғларидан, тупроқдаги намликдан, шунингдек, ер ости сувларидан таш­кил топган.
Ер курраси умумий майдони (510 млн.км²)нинг 361 млн.км² ёки 71 фоизини Дунё океани эгаллаган, қуруқликлар юзаси эса 149 млн.км² ёки унинг 29 фоизини ташкил этади. Қуруқликдаги барча ички сув ҳавзаларининг йиғинди май­дони унинг умумий майдонининг 3 фоизидан камроғини, музликлар эса тахминан 10 фоизини ташкил этади.
Ер куррасида қуруқлик ва сув юзалари нотекис тақ­симланган: қуруқликнинг катта қисми шимолий ярим шарда бўлиб, унинг юзаси 39 фоизни ташкил этади: жанубий ярим шарда эса қуруқлик бор йўғи 19 фоизни эгаллаган. Бундай тақсимланиш атмосферанинг умумий циркуляциясига ва сувнинг табиатда айланишига катта таъсир кўрсатади.
Гидросферанинг турли қисмларида сув миқдорининг тақсимланиши тўғрисидаги маълумотлардан кўриниб ту­рибдики, Ер куррасидаги сувнинг умумий ҳажми 1 млрд 386 млн.км³ дан ортиқ. Бундан 1 млрд 338 млн.км³ қисми Дунё океанида, 234 млн.км³-Ер пўстида, 26 млн.км³-музлик­ларда, 176 минг км³­кўлларда, 2,1 минг км³ эса дарёлардадир (1­жадвал). Ердаги сувнинг умумий ҳажми тахминан ҳисоб­ланган, чунки ер ости сувларининг миқдори ҳали унчалик аниқ баҳоланган эмас.
Ер куррасидаги чучук сувларнинг умумий заҳираси 35 млн.км³ деб баҳоланади (Ердаги умумий сув ҳажмининг 2,3 фоизи), унинг 68 фоизидан кўпроғи Антарктида ва Грен­ландия музликларида ва 30 фоизи ер ости сувларидан ибо­ратдир. Ҳозирги пайтда фойдаланиш учун мумкин бўлган чучук сувлар миқдори Ердаги умумий сув ҳажмининг тах­минан 0,3 фоизини ташкил этади.