Тақдимот аз фанни забони ҳозираи тоҷик донишҷӯи курси 2 гурӯҳи 207 Валиева Шукрона

ТАҚДИМОТ аз фанни адабиёти ҷаҳон ва эронӣ донишҷӯи курси 2 гурӯҳи 207 сайфуллоев сайфулло

Семинари 5 Мавзӯъ:   Адабиёти украин ва давраҳои тараққиёти он

Адабиёти украин ба гурӯҳи адабиёти халқҳои славянии шарқи мансуб аст. Ба мисли адабиёти белорус, адабиёти украин дар асоси адабиёти халқи қадими рус ташаккул ва инкишоф ёфт. ҳануз дар асрхои 11—12 адабиёти қадими рус бо мероси бойи даҳонӣ ва хаттии худ ба инкишофи адабиёти украин, махсусан дар давраи феодалӣ таъсири калон расонд. шоирони украин Т. Шевченко, И. Франко, С. Руданский, П. Мирный ва М. Рильский ва Н. Забилахо махсусан ба мухорибаи Игорь шавку хавас доштанд.

Т.Шевченко
И.Франко
С.Руданский
П.Мирний
М.Рилский
Шоирони украин

Онҳо ин ёдгории адабиро ба забони украини тарҷима кардаанд. Таърихи Украина аз асрҳои 14-15, вақте ки мардуми украин аз славянҳои шарқӣ баромада, давраи ташаккулёбиро оғоз мекунад, оғоз меёбад. Намунаҳои беҳтарини ӯ дар шакли эҷодиёти шифоҳӣ офарида шудаанд, бисёр антифеодалӣ ва антикрепостнойҳо онро доштанд. Сурудхои халқи, афсонаҳо, думаҳо (асарҳои эпосӣ ва лиро-эпики калон), латифаю ривоятҳо орзую умеди чандинасраи оммаи меҳнаткашон, муборизаи қувваҳои мусаллаҳро ба муқобили истилогарони хориҷи инъикос мекунанд.

Аксарияти мисолҳои фолклори украин муборизаи озодихоҳии халқии солҳои 1648—1654, ҷанги Ватании соли 1812 ва дигар воқеаҳои ба ин монандро равшан инъикос мекунанд. Ба кушишхои халки украин барои ба вучуд овардани забони миллй ва фарханги миллии худ аз асрхои XIV то асри XV ба мукобили гуломони поляк, ки ба калисои католикии Ватикан такя мекарданд, мукобил буданд. Дар натича дар асрхои XVI—XVIII адабиёти бахсталаби украин (полимечская литература) пайдо шуд, ки бузургтарин намояндагони онхо Иван Вишинский, Михаил Андрелла буданд. Дар баробари адабиёти бахсталаб адабиёти мактабй (школьная литература) низ ба вучуд омад.

И.Вишинский
М.Андрелла
Яке аз ходимони бузурги адабиёти украин, ки дар нимаи дуйуми асри 18 зиндагй ва эчод кардааст, Григорий Сковорода мебошад.
У хамчун одами сохибмаълумот ва файласуфи замони худ сохти чамъиятии мавчударо сахт махкум мекард. Сковорода ҳамчун шоири ҳаҷвӣ ва файласуф дар наздикии равшанфикрони асри XVIII рус зиндагӣ мекард.

Чоряки якуми асри XIX давраи ташаккули адабиёти нави украин буд. Ин давра бо ба арсаи адабй дохил шудани Тарас Шевченко, ки бо асархои барчастаи бадеии худ талабхои револю-ционии халки мазлумро ба кувваи бузурги чамъиятй табдил дод, ба охир расид. Нобигаи Тарас Григоревич Шевченко яке аз сахифахои дурахшони адабиёти украин мебошад. Шевченко асосгузори адабиёти нави украин ва аввалин сарояндаи самти демократй дар он буд. Чахонбинй ва эчодиёти у дар зери таъсири харакати озодихохии мехнаткашони Россия, декабристхо ва демократхои революционии рус ташаккул ёфт.

Роли бузурги Тарас Шевченкоро дар адабиёти нави украин бо хизматхои бузурги Пушкин дар адабиёти рус, адабиёти поляк Мицкевич, хизматхои бузурги Гёте дар адабиёти немис баробар кардан мумкин аст. Марко Вовчок (Мария Александровна Вилинская) дар адабиёти украини солхои 50—60-уми асри XIX хамчун намояндаи асосии реализми танкиди пайдо шуд. Фаъолияти Марко Вовчок дар арафаи ислохоти замин дар соли 1861 огоз ёфт. Дар мачмуахои у «Афсонахои халкй», «Хикояхо аз хаёти халки рус» ва «Се такдир» мехру мухаббат ба мехнаткашон ва нафрат нисбат ба крепостной ифода ёфтаанд.

Дар нимаи дуйуми асри XIX эчодиёти нависандагони машхури украин Иван Франко, Панас Мирный, Павел Грабовский ва Леся Украинка васеъ пахн шуд. Эчодиёти шоиронаи Иван Франко аз чихати мазмун бой ва аз чихати шакл гуногун аст. Дар мактаби адабии ба номи Шевченко тарбия ёфта буд. Иван Франко дар ашъори худ, ки ба мачмуаи шеърхои «Куллахо ва пастхамиҳо», ки соли 1887 нашр шудааст, дохил карда шудааст, симои одами иродаи матниро, ки аз байни мехнаткашон ба воя расидааст, кашидааст
И.Франко
П.Грабовский
П.Мирний
Л.Украинка