Tadbirkorlikni rivojlantirish istiqbollari

2. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, ularning 
iqtisodiy rivojlanishdagi rolini oshirish 
Milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligi iqtisodiy faoliyat jarayonlari va 
uning natijalarini aks ettiruvchi ko’rsatkichlarda kichik biznes ulushining yuqori 
bo’lishiga ham bog’liq ekanligi shubhasizdir.
Kam xarajat hisobiga yangi ish o’rinlari yaratish imkoniyati, yirik biznes 
kirib bora olmaydigan bozor segmentlarini egallay olish qobiliyati, ayniqsa, 
xizmat ko’rsatish sohasida va uncha katta bo’lmagan mahalliy resurs bazalarini 
o’zlashtirishda juda qulay tashkiliy shakl ekanligi kichik biznesni 
rivojlantirishning ahamiyati beqiyosligini ko’rsatadi. SHu sababli ham kichik 
biznesni 
jadal 
rivojlantirish 
masalasi 
mahsulot 
ishlab 
chiqarishni 
mahalliylashtirish, xizmat ko’rsatish sohasini rivojlantirish va shuningdek, 
mamlakatning eksport salohiyatini oshirish masalalari bilan chambarchas 
bog’langan.
Kichik biznesni rivojlantirish borasida amalga oshirilgan chora-
tadbirlarning natijasi quyidagilar orqali namoyon bo’ladi:
-
kichik biznesning mamlakatimiz YAIMdagi ulushi 2009 yilda 50,1 foizga 
yetganligi;
-
ish bilan band xodimlar pul daromadlarining 70 foizi aynan kichik biznes 
sohasida shakllanayotganligi;
-
kichik biznes korxonalarining mamlakat eksportidagi ulushi 2009 yilda 
14,3 foizga yetganligi va h.k.

---

Kichik biznes sub’ektlarini moliyaviy qo’llab-quvvatlash, ularni kreditlash 
hajmining oshishi sohani rivojlantirishning muhim omili hisoblanadi. 2009 yilda 
sanoat sohasida faoliyat yuritayotgan kichik korxonalar va mikrofirmalar uchun 
yagona soliq to’lovi stavkasining 8 foizdan 7 foizga tushirilishi natijasida 23,6 
mlrd. so’m miqdoridagi mablag’ mazkur korxonalar ixtiyorida qoldirildi.
Shu yili kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlariga 1 trln. 850 mlrd.
so’mdan ortiq kreditlar ajratildi (11.1.2-rasm). Bu 2001 yilgiga nisbatan qariyib 
11 marta, 2005 yildagiga nisbatan 4 marta ko’p.
Kichik biznes sub’ektlariga ajratilgan kreditlarning 462 mlrd. so’mi 
«Mikrokreditbank» hissasiga to’g’ri keldi. Soha rivoji uchun shu yili Osiyo 
taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Germaniya taraqqiyot banki (KfV), 
XXR Hukumati va boshqa xorijiy investorlar mablag’lari hisobidan jami 121,8 
mln. doll. yoki 2008 yilga nisbatan 1,5 barobarga ortiq kredit resurslari jalb 
qilindi.
2010 yilda kichik biznesni jadal rivojlantirishni qo’llab-quvvatlash borasida 
chora tadbirlar izchil davom ettirilmoqda. Masalan, 2009 yilda sanoat sohasida 
faoliyat yuritayotgan kichik biznes korxonalari uchun yagona soliq stavkasi 7 
foizga tushirilgan bo’lsa, 2010 yildan e’tiboran 7 foizli soliq stavkasi barcha 
kichik biznes korxonalari uchun joriy etildi.
Qaysi tarmoqda faoliyat yuritishlariga bog’liq ravishda kichik biznes 
sub’ektlari quyidagi soliq imtiyozlaridan foydalanishlari mumkin: 
 
-
2014 yil 1 yanvargacha yangidan tashkil etilgan ta’mirlash-qurilish 
tashkilotlari soliqlarning barcha turlaridan va ayrim majburiy ajratmalarni 
to’lashdan ozod qilingan;

---

-
2014 yilning 1 yanvarigacha go’sht va sutni qayta ishlashga ixtisoslashgan 
mikrofirmalar va kichik korxonalarning yagona soliq to’lovi stavkasi 50 foizga 
kamaytirildi va ularning chetdan olib kelinadigan texnologiya uskunalari bojxona 
to’lovlaridan ozod qilingan;
-
2014 yil 1 yanvargacha 15 xildagi nooziq-ovqat iste’mol tovarlari ishlab 
chiqarishga ixtisoslashgan mikrofirmalar va kichik korxonalar foyda solig’i va 
mulk solig’i, yagona soliq to’lovlari va Respublika yo’l jamg’armasiga majburiy 
ajratmalar to’lashdan, shuningdek, ishlab chiqarishda foydalaniladigan 
uskunalarini import qilishda bojxona to’lovlaridan ozod qilingan.
Kichik biznesni rivojlantirish borasida yaratilgan qulay shart-sharoitlar 
sohaning iqtisodiy rivojlanishdagi, aholini ish bilan bandliligi va 
daromadlarining o’sishidagi roli yanada kuchayishi hamda YAIM, eksport va 
tarmoqlar hamda sohalarning ishlab chiqarish ko’rsatkichlaridagi ulushi ortib 
borishiga xizmat qiladi.