Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Mehnat munosabatlari – ish beruvchilar va yollanma ishchilar o’rtasidagi mehnatning sharoitlari va mehnatga hak to’lash bo’yicha munosabatlardir.

Ishga yollash bo’yicha korxona ma’muriyati va ishchilar o’rtasidagi munosabat mehnat shartnomalari yordamida shakllanadi. Mehnat shartnomalari – korxona ma’muriyati va ishchilar o’rtasidagi ishga yollash bo’yicha munosabatni namoyon etuvchi va tartibga soluvchi hukukiy hujjat. Mehnat shartnomalari avvalo ish haki stavkasi, me’yordan ortikcha bajarilgan ishlar uchun stavka, dam olish kunlari va tanaffuslar, ‘ensiya fondlari va sog’likni saklashga ajratmalar hamda narxlarning o’zgarishini hisobga olib iste’molchilik savati kiymatini tartibga solish kabi jihatlarni o’z ichiga oladi. Keyin mehnat sharoiti masalalari karab chikiladi. Nihoyat, kator tashkiliy masalalar hal kilinadi. Odatda kelishuv bir necha yilga (asosan uch yilga) tuziladi.

Ayrim hollarda davlat ham korxona ma’muriyati va ishchilar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarga, masalan, ish tashlash masalalariga tegishli munosabatlarga ta’sir ko’rsatishi mumkin. Ammo ish tashlash hukuki «Iktisodiy, ijtimoiy va madaniy hukuklar hakidagi xalkaro ‘akt»da mustahkamlangan asosiy ijtimoiy-iktisodiy hukuk va erkinliklar jumlasiga kiradi.

Ko’’chilik mamlakatlarda mehnat munosabatlarining rivojlanishida bosh masala ishsizlikni ijtimoiy kafolatlashga, ishlovchilarning mehnat sharoitini yaxshilash va ish hakini oshirish imkoniyatlari bilan bog’lik masalalar hisoblanadi. Bu muammolarni hal kilishda asosiy rol kasaba uyushmalariga tegishli bo’ladi.

1-jadval.