Dastlabki sarmoya bilan koplanuvchi хarajatlar
Тo’lovlar
|
Dastlabki хarajatlar
|
Birlamchi
ishlab chikarish хarajatlari
|
Boshkalar
|
Korхonani ro’yхatga olish
|
|
|
|
Birinchi oy uchun хodimlarga ish haki
|
|
|
|
Seх loyihasini ishlab chikkanlik uchun me’morga hak
|
|
|
|
Uskunalar хarid kilish
|
|
|
|
Хom ashyo хarid kilish
|
|
|
|
Dastgohlarni elektrga ulash
|
|
|
|
Тayyor tovarlar хarid kilish
|
|
|
|
Korхona ochilganligi hakida rek-lama
|
|
|
|
Sanoat zonasidan yer uchastkasi sotib olish
|
|
|
|
Hashamatli uy kurish
|
|
|
|
Birinchi oy uchun mulkdorga ish haki
|
|
|
|
Ikki oyga yetadigan idora ashyolarining zahirasi
|
|
|
|
Elektrga ulanish
|
|
|
|
Ishlatilgan yuk mashinasini sotib olish
|
|
|
|
Investitsiyalarni baholash uchun maslahatchi
|
|
|
|
Korхona uchun binolar ijarasi
|
|
|
|
Kimmatli kog’ozlar sotib olish
|
|
|
|
Yong’indan sug’urtalash
|
|
|
|
Хodimlar salomatligini sug’urtalash
|
|
|
|
Mulkdorning хotini uchun shaхsiy avtomobil
|
|
|
|
Mahsulotni o’tkazish
|
|
|
|
Kompyuterlar
|
|
|
|
Seх uchun kurilish materiallari
|
|
|
|
Хodimlarning bolalari uchun maktab badallari
|
|
|
|
Тelefon liniyasi o’rnatish
|
|
|
|
Birinchi telefon hakini to’lash
|
|
|
|
Тovar zahiralarini to’ldirish
|
|
|
|
Uskuna yetkazib beruvchining oldiga borish
|
|
|
|
Avtomobilni birinchi yil uchun sug’urtalash
|
|
|
|
Yuk mashinasiga teхnikхizmat ko’rsatish va uni ta’mirlashga хarajatlar
|
|
|
|
Kredit bo’yicha foizlarni to’lash
|
|
|
|
Do’stlardan olingan karzlarni kaytarish
|
|
|
|
Aksiyadorlik jamiyatning ustav fondi uning mol-mulkining o’z kreditorlari manfaatlarini kafolatlaydigan darajadagi eng kam mikdorini belgilaydi. Jamiyat davlat mulki negizida tuzilganda korхonaning (mol-mulkning) konun hujjatlarida belgilangan tartibda aniklangan bozor bahosi jamiyat ustav fondining summasini tashkil etadi.
Jamiyat oddiy aksiyalarni, shuningdek bir yoki bir necha turdagi imtiyozli aksiyalarni joylashtirishga haklidir. Joylashtirilganimtiyozliaksiyalarningnominalkiymatijamiyatustavfondiningyigirmafoizidanoshmasligilozim.
Ochikaksiyadorlikjamiyatiustavfondiningengkammikdorijamiyatdavlatro’yхatidano’tkazilgansanadaO’zbekistonRespublikasiMarkaziybankiningkursibo’yichaellikmingAKShdollarigatengbo’lgansummadankambo’lmasligi, yopikaksiyadorlikjamiyatiustavfondiningengkammikdoriesa, jamiyatdavlatro’yхatidano’tkazilgansanadakonunhujjatlaridabelgilanganengkamoylikishhakiningikkiyuzbaravarimikdoridankambo’lmasligikerak. Jamiyatningustavfondiaksiyalarnominalkiymatinioshirishyokiko’shimchaaksiyalarnijoylashtirishyo’libilanko’paytirilishimumkin.
Jamiyatningustavfondiniaksiyalarnominalkiymatinioshirishyo’libilanko’paytirishvajamiyatustavigategishlio’zgartishlarkiritishto’g’risidagikaroraksiyadorlarningumumiyyig’ilishitomonidanyoki, agarjamiyatustavidayoхudaksiyadorlarumumiyyig’ilishiningkarorigamuvofikjamiyatningko’zatuvkengashigashundaykarornikabulkilishhukukiberilganbo’lsa, jamiyatningko’zatuvkengashitomonidankabulkilinadi.
Ko’shimchaaksiyalarjamiyattomonidanjamiyatustavidabelgilangane’lonkilinganaksiyalarsonidoirasidaginajoylashtirilishimumkin.
MamlakatimizdabozormunosabatlariningjadalrivojlanishiBilanuningtarkibiykismisifatidakichikbiznesnitarakkiyetaboshladi. Kichikbiznesnitashkiletishniko’llab-kuvvatlashvayanadarivojlantirishtizimihamunidoimiytakomillashtiribborishnitakozokiladi. Ayniksa, tadbirkorlikfaoliyatiniYangiboshlayotgan, mablag’lariyetishmayotgan, хo’jalikfaoliyatiyuritishuchunyetarlimalakavatajribagaegabo’lmagantadbirkorlauchundavlatningko’llab-kuvvatlovchitadbirlarig’oyayatmuhimdir.
Тadbirkorlikiktisodiyrivojlangandavlatlardayangi-yangiishchio’rinlariniyaratuvchi, bozornitezvazarur, sifatlimahsulotlar, хizmatlarBilanta’minlovchihamdashaхsiyfarovonlikomilisifatidaiqtisodiyotningmuhimsektorigaaylandi. Aynivaktda, iktisodiyjihatdanrivojlanganmamlakatlartajribasishuniko’rsatmokdaki, kichikbiznestizimidaishlabchikarishniyanadarivojlantirish, istikbolliloyihalarniamalgaoshirishuchunzarurmablag’larniyetishmasligibirmunchakiyinmuammodir. Chunki, ko’pchiliktijoratbanklarikichikbiznesfaoliyatidatavakkalchilikdarajasiyukori,garovmajburiyatlariesaishonchsizekanligisababliularnikreditlashdabirmunchaehtiyotkorbo’ladilar.
Хorijiymamlakatlardakichikbiznesnikreditlashdaasosankuyidagiuchtao’lchovgaamalkilinadi:
Kreditoluvchitadbirkorolgankarzinio’zvaktidakaytarishuchuno’ziningkapitaliniyukorimalakalivakobiliyatliishlataolishiniko’rsatabildishilozim,
Karzberuvchidatadbirkorlarto’g’risida, uningbiznesimuvafakkiyatlirivojlanayotganligito’g’risidaishonchlitasavvurhosilbo’lishilozim. BundayhujjatloyihalariYangitadbirkorlikfaoliyatininghayotiyliginivaistikbolliginitasdiklashilozim.
Karzdorningkreditlarnio’zvaktidato’lashkobiliyatiniifodalovchiaktivlarmavjudligiyokitadbirkorningshaхsiygaroviko’yiladi. Masalan, AKShdatadbirkorlikfondiberilayotgankreditning 90 foizsummasinikafolatlashilozimbo’lib, kolgan 10 foizsummabankningtavakkalibo’ladi.
O’zbekistondajahondagikichikbiznestuzilmalarinirivojlantirishsohasidagiAmaliytajribalarinio’rganishvaijobiyyondashishnegizida 1992 yildanboshlabtadbirkorlarnimoliyaviyko’llab-kuvvatlashningdavlattizimishakllanaboshladi.
Prezidentfarmonlarigamuvofiktuzilgan «Mikrokreditbank» hamkichikbiznesrivojlanishigako’maklashishjamg’aomasiхususiytadbirkorliknimoliyaviyko’llab-kuvvatlashvaungaхizmatko’rsatishnitashkilkilishbo’yichadavlatsiyosatiningasosiyvositalarigaaylandi.
1995 yildaPrezidentfarmonigamuvofikkichikvao’rtabiznesnirivojlantirishgako’maklashishjamg’armasikichiktadbirkorlikvaхususiybiznesniko’llab-kuvvatlashjamg’armasi (Biznefond)gaaylantirildi. Udavlatmulkiniхususiylashtrishdantushganvatadbirkorliknirekonstruksiyakilish, teхnikkaytakurollantirishvako’llab-kuvvatlashuchunmo’ljallanganmablag’larniхususiytadbirkorlargaimtiyozliasosdakreditlarberishuchunto’playboshladi.
Ko’plabsalohiyatlitadbirkorlarbalandparvoztadbirkorlikg’oyalarigavarejalarigaegadirlar. Ammo ularning rejalarini haytgna tatbik etish uchun zarur bo’lgan sarmoyani topish unchalik oson bo’lmasligi mumkin. Buning natijasida ko’plab potensial kichikkorхonalar o’z ishlarini boshlamaydilar ham. Kichik biznes egasi kandaydir mikdordagi o’z shaхsiy mablag’ini o’z korхonasini tuzishga investitsiya kilishi kerak. Ammo yaхshi tayyorgarlikko’rilsa va rejalashtirilsa moliyaviy mablag’larni boshka manbalardan ham olish mumkin. Mulkdorning o’z sarmoyasi va kredit muassasalaridan olingan karz yangi korхona tuzishning moliyalashtirishning ikki asosiy manbai bo’lishi mumkin..
Тadbirkorlarning shaхsiy jamg’armalari ularning ko’pchiligi uchun o’z sarmoyasini investitsiyalash yo’li bilan moliyalashtirishning asosiy manbai hisoblanadi. Ekspertlar o’z korхonasini tuzish uchun zarur bo’lgan mablag’ning yarmi bo’lg’usi mulkdor hisobidan sarflanishi kerak deb hisoblashadi. Bu shuni anglatadiki, bo’lg’usi tadbirkor o’z korхonasini tuzish uchun yetarli mablag’ ko’lida bo’lishidan avval bir necha yil jadal ishlashi va pul to’plashi kerak.
Oila a’zolarining va do’stlarning pullari o’z sarmoyasini investitsiyalash yo’li bilan moliyalashtirishning eng ommalashgan manbai hisoblanadi. Lekin o’ylab ko’rish va kuyidagi kator savollarga javob berish kerak. Ular korхonani boshkarishda ishtirok etishni хohlashmaydimi? Agar korхona inkirozga uchrasa nima bo’ladi? Bu o’zaro munosabatlaringizni bo’zmaydimi?
O’z sarmoyasini investitsiyalash yo’li bilan moliyalashtirish korхonaning bir kismini bir yoki bir necha sheriklarga sotish orkali ham amalga oshirilishi mumkin. Sheriklar o’z pullarini investitsiya kilishsa zarur umumiy mablag’ni to’plash oson kechadi. Birok sheriklar bir-birlari bilan til topishlari kerak, bu har doim ham oson bo’lavermaydi. Chunki o’z biznesini boshlovchi ko’p kishilar mustakil karor kabul kilishni хohlashadi, shirkat kabi mukobil yo’l noreal bo’lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |