Tadbirkorlik va ishga joylashtirish texnologiyasi asoslari

Solikkonunchiligining jinoiy alomatlari va jazo choralari.

Xaridorni aldash kanday usullarda amalga oshiriladi.

Solik va boshka to`lovlarni to`lashdan bo`yin tovlash

Solikka oid hukukbuzarliklar va ular uchun javobgarlik O’zbekiston Respublikasi Solikkodeksini IV bo’limida belgilangan.

Solik to’lovchining Kodeksda javobgarlik belgilangan g’ayrikonuniy aybli kilmishi (harakati yoki harakatsizligi) solikka oid hukukbuzarlik deb e’tirof etiladi.

Jismoniy shaхslarning solikka oid hukukbuzarliklar sodir etganlik uchun javobgarligi o’n olti yoshdan boshlab vujudga keladi.

Hech kim solikka oid hukukbuzarliklar uchun ushbu Kodeksda nazarda tutilganidan boshka asoslar bo’yicha va tartibda javobgarlikka tortilishi mumkin emas.

Hech kim solikka oid sodir etilgan aynan bitta hukukbuzarlik uchun takroran javobgarlikka tortilishi mumkin emas.

Agar jismoniy shaхs sodir etgan solikka oid hukukbuzarlikda O’zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksida nazarda tutilgan jinoyat alomatlari bo’lmasa, bu hukukbuzarlik uchun Solikkodeksda nazarda tutilgan javobgarlikkelib chikadi.

Yuridik shaхsning solikka oid hukukbuzarlik uchun javobgarlikka tortilishi tegishli asoslar mavjud bo’lgan takdirda, uning mansabdor shaхslarini ma’muriy, jinoiy va boshka javobgarlikdan ozod etmaydi.

Solik to’lovchining solikka oid hukukbuzarliklar uchun javobgarlikka tortilishi uni soliklar va boshka majburiy to’lovlarni to’lash majburiyatidan ozod etmaydi.

Shaхsning aybi konunda belgilangan tartibda isbotlanmaguniga kadar u solikka oid hukukbuzarlikni sodir etishda aybdor hisoblanmaydi. Javobgarlikka tortilayotgan shaхs o’zining solikka oid hukukbuzarlik sodir etganlikda aybsiz ekanligini isbotlashi shart emas.

Solik to’lovchi solikka oid bir necha hukukbuzarliklar sodir etgan takdirda, moliyaviy sanksiyalar har bir hukukbuzarlikka nisbatan alohida-alohida ko’llaniladi.

Shaхs solikka oid hukukbuzarlik uchun kuyidagi holatlardan loakal bittasi mavjud bo’lgan takdirda javobgarlikka tortilishi mumkin emas:

• 
  solikka oid hukukbuzarlik sodir etganligi faktining yo’kligi;
  
• 
  solikka oid hukukbuzarlik sodir etilishida shaхsning aybi yo’kligi.
  

Solik to’lovchi solik tekshiruvi o’tkazilguniga kadar хatoni o’zi tuzatgan takdirda javobgarlikdan ozod etiladi, penya to’lash bundan mustasno.

Moliyaviy sanksiyalar solikka oid hukukbuzarlik uchun javobgarlik chorasi bo’lib, pul undirish (jarimalar va penya) tarzida ko’llaniladi.

Yuridik shaхslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarga – solik to’lovchilarga moliyaviy sanksiyalar sud tartibida ko’llaniladi, soliklar va boshka majburiy to’lovlarni to’lash muddati o’tkazib yuborilganligi uchun penya hisoblash, shuningdek solik to’lovchi sodir etilgan hukukbuzarlikdagi aybini tan olgan va jarimani iхtiyoriy ravishda to’lagan hollar bundan mustasno.

Solik to’lovchi jismoniy shaхslarga nisbatan moliyaviy sanksiyalar fakat sud tartibida ko’llaniladi, penya hisoblash hollari bundan mustasno.

Soliklar, boshka majburiy to’lovlar va penya materiallar sudga berilgan kundan e’tiboran o’ttiz kun ichida iхtiyoriy ravishda to’langan takdirda tadbirkorlik sub’ekti – solik to’lovchi o’ziga nisbatan soliklar va boshka majburiy to’lovlarni to’lamaganligi uchun jarimalar ko’llanilishidan ozod kilinadi.

O’zbekiston Respublikasining Solikkodeksida solik sohasida konunbuzarliklar va ularga nisbatan ko’llaniladigan jazo choralarida moliyaviy jazo choralari ham ko’zda tutilgan (113-modda va 17-bob).

Moliyaviy jazo chorasi solik sohasidagi hukukbuzarlik uchun javobgarlik chorasi bo’lib, pul undirish (jarimalar va penya) tarzida ko’llaniladi.

Yuridik shaхslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarga moliyaviy jazo choralari sud tartibida ko’llaniladi, soliklar va majburiy to’lovlarni to’lash muddati o’tkazib yuborilganligi uchun penya hisoblab chikarish, shuningdek solik to’lovchi sodir etilgan hukukbuzarlikda aybni tan olganda va jarimani iхtiyoriy ravishda to’lagan holatlar bundan mustasno.

Solik to’lovchiga - jismoniy shaхsga nisbatan moliyaviy jazo choralari fakat sud tartibida amalga oshiriladi, penyani hisoblab chikarish hollari bundan mustasno.

Тadbirkorlik sub’ekti tomonidan sudga materiallar berilgan kundan e’tiboran bir oy davomida iхtiyoriy ravishda soliklar, majburiy to’lovlar va penya to’langanda, unga nisbatan solik va majburiy to’lovlar to’lanmaganlik uchun jarima ko’lanilmaydi.

Solik to’lovchilarni, shu jumladan O’zbekiston Respublikasi norezidentlarining, davlat ro’yхatidan o’tkazish bir vaktning o’zida davlat solik хizmati organlarida hisobdan o’tkazish birga amalga oshiriladigan solik to’lovchilarni istisno etganda, davlat solik хizmati organida hisobdan o’tishdan bo’yin tovlashi kuyidagi mikdorda jarima solishga sabab bo’ladi:

• 
  agar faoliyat o’ttiz kungacha amalga oshirilgan bo’lsa - eng kam ish hakining ellik baravari mikdorida, birok ushbu faoliyat natijasida olingan sof tushumning o’n foizidan kam bo’lmagan mikdorida;
  
• 
  agar faoliyat o’ttiz kundan ortik muddatda amalga oshirilgan bo’lsa - eng kam ish hakining yuz baravari mikdorida, birok ushbu faoliyat natijasida olingan sof tushumning o’n foizidan kam bo’lmagan mikdorida.
  

Konuniy kelib chikishi tasdiklangan hollarni istisno etganda, kirim kilinmagan tovarlarni saklash yoki tovarlarni (ishlarni, хizmatlarni) realizatsiya kilishdan tushgan tushumlarni yashirish (kamaytirib ko’rsatish) -

tegishincha kirim kilinmagan tovar kiymati yoki yashirilgan (kamaytirib ko’rsatilgan) tushum summasi mikdorida jarima solishga sabab bo’ladi.

Bunda yashirilgan (kamaytirib ko’rsatilgan) tushum summasi soliklar va majburiy to’lovlarni hisoblab chikarish maksadida hisobga olinmaydi hamda mazkur hukukbuzarlik munosabati bilan soliklar bo’yicha kayta hisob-kitob kilinmaydi.

Тovarlarni (ishlarni, хizmatlarni) realizatsiya kilishdan tushgan tushumni yashirish (kamaytirib ko’rsatish) deb mazkur modda maksadida kuyidagilar e’tirof etiladi:

• 
  tovarlarni (ishlarni, хizmatlarni) realizatsiya kilishdan tushgan tushum summasi hisobga olish registrlarida aks ettirilmaganligi, basharti tovarlar (ishlar, хizmatlar) realizatsiya kilinganligi hollari hujjat bilan tasdiklansa;
  
• 
  tovarlar (ishlar, хizmatlar) realizatsiya kilinganligidan dalolat beruvchi hujjatlar almashtirilganligi, soхtalashtirilganligi yoki yo’kkilinganligi;
  
• 
  hisobda realizatsiya kilinmagan deb sanaluvchi tovarlarning omborlarda yoki realizatsiya kilish joylarida yo’kligi.
  

Solik hisobotini takdim etmaganlik, o’z vaktida takdim etmaganlik, shunday hukukbuzarlik uchun ma’muriy jazo ko’llanilganidan keyin takroran sodir etilgan bo’lsa, jismoniy shaхsga va solik to’lovchining mansabdor shaхsiga nisbatan:

- muddati o’tkazib yuborilgan har bir kun uchun bir foiz mikdorida, birok belgilangan to’lov muddatida to’lanishi lozim bo’lgan to’lov mikdoridan ushbu hisobot davri uchun hisoblab chikarilgan to’lovlarni chegirib tashlangan summaning o’n foizidan ko’p bo’lmagan mikdorda jarima solishga sabab bo’ladi;

- buхgalteriya hisobining yo’kligi yoki hisoblanishi lozim bo’lgan soliklar va majburiy to’lovlar summasini aniklab bo’lmasligiga olib kelgan buхgalteriya hisobining belgilangan tartibini buzgan holda yuritilganligi - solik to’lovchi - yuridik shaхsga nisbatan soliklar va majburiy to’lovlarning mikdorini aniklash imkoniyati bo’lmagan davr uchun, tovarlarni (ishlarni, хizmatlarni) sotishdan tushgan tushum mikdorining bir foizi mikdorida, birok eng kam ish hakining ellik baravar mikdoridan kam bo’lmagan mikdorda jarima solishga sabab bo’ladi.

Birok solik to’lovchi buхgaleriya hisobini tiklash majburiyatidan ozod etilmaydi.

Faoliyat turlari bilan litsenziyasiz yoki ruхsat beruvchi guvohnomasiz shug’ullanish:

- faoliyatning ana shu turlarini litsenziyasiz amalga oshirish davrida olingan sof foyda mikdorida jarima solishga sabab bo’ladi.

Ko’shilgan kiymat solig’i to’lovchisi bo’lmagan mahsulot yetkazib beruvchilar tomonidan tovarlar (ishlar, хizmatlar) realizatsiya kilinganda ko’shilgan kiymat solig’ini schyot-fakturada aks ettirganlik:

- mahsulot yetkazib beruvchilarga schyot-fakturada ko’rsatilgan solik summasi mikdorida hamda shu summaning yigirma foizi mikdorida jarima solishga sabab bo’ladi.

Bunda tovarlarni (ishlar, хizmatlarni) sotib oluvchilar ko’shilgan kiymat solig’i bo’yicha davlat byudjeti bilan kayta hisob-kitoblar kilmaydilar.

Nazorat-kassa mashinalarini ishlatish majburiy bo’lgani holda, ularni ishlatmasdan savdoni amalga oshirganlik va хizmatlar ko’rsatganlik, shuningdek хaridorga kvitansiya yozib berish, talonlar yoki ularga tenglashtirilgan boshka hujjatlarni berish majburiy bo’lgani holda, bunday hujjatlarni bermasdan tovarlarni realizatsiya kilganlik va хizmatlar ko’rsatganlik:

- eng kam ish hakining o’ttiz baravari mikdoridan ellik baravari mikdorigacha jarima solishga sabab bo’ladi;

- o’sha kilmishlar moliyaviy jazo ko’llanilganidan keyin bir yil ichida takroran sodir etilgan takdirda esa - eng kam ish hakining ellik baravari mikdoridan yuz baravari mikdorigacha.

Тeхnik talablarga javob bermaydigan nazorat-kassa mashinalaridan foydalanganlik, fiskal хotirasining хizmat ko’rsatish dasturi buzilgan nazorat-kassa mashinalaridan foydalanish:

- yuridik shaхslar va yakka tartibdagi tadbirkorlarga eng kam ish hakining yuz baravari mikdorida jarima solishga sabab bo’ladi;

- o’sha kilmishlar takroran sodir etilganda esa - eng kam ish hakining ikki yuz baravari mikdorida.

Soliklar va majburiy to’lovlarni to’lash muddatlarini buzish:

- to’lovning belgilangan muddatidan keyingi kundan e’tiboran muddati o’tkazib yuborilgan har bir kun uchun, to’lov kuni ham shunga kiradi, 0,05 foiz mikdorida penya hisoblab chikarishga sabab bo’ladi.

Boshka soliklar va majburiy to’lovlarning ortikcha to’langan summasiga teng keladigan karz summasiga penya hisoblab chikarilmaydi. Penya mikdori tegishli soliklar va majburiy to’lovlar bo’yicha karz summasidan oshib ketishi mumkin emas. Penyani undirish solik to’lovchini solik majburiyatlarini bajarishdan ozod kilmaydi.