Tadbirkorlik, uning turlari va shakllari

O‘zbekiston Respublikasining 2012-yil 26-apreldagi O‘RQ-327-sonli «Oilaviy tadbirkorlik to‘g‘risida»gi qonuni, 4-modda
Oilaviy korxonaning ta’sis hujjati bo‘lib ta’sis shartnomasi hisoblanadi. Oilaviy korxona ustav fondining minimal miqdori eng kam ish haqining o‘n barobaridan kam bo‘lishi mumkin emas.
Oilaviy korxona yagona soliq to‘lovchisi bo‘lib hisoblanadi. Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘laganidan keyin oilaviy korxona ishti- rokchilari ixtiyorida qoladigan foyda summasiga soliq solinmaydi.
Qonunchilikka asosan oilaviy korxona shug‘ullanishi mumkin bo‘lma- gan faoliyat turlari ham mavjud. Masalan, u aksiz solig‘i solinadigan mahsulotlarni ishlab chiqarish, yerosti foydali qazilmalarini qazib olish kabi faoliyat bilan shug‘ullanishi mumkin emas.


BILIMINGIZNI SINAB KO’RING!

1. 
   Oilaviy tadbirkorlikni tashkil etishning qanday shakllari mavjud? Ular o‘rtasidagi farqlarni tushuntirib bering.
   
2. 
   Oilaviy tadbirkorlikning qanday afzallik va kamchiliklari mavjud?
   
3. 
   Oilaviy tadbirkor va oilaviy korxona bir-biridan nimasi bilan farq qiladi?
   
4. 
   Oilaviy tadbirkorlik faoliyatiga oid xususiyatlarni izohlang.
   
5. 
   Oilaviy korxonaning qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud?
   
6. 
   Oilaviy korxonalarda ustav fondining eng kam miqdori qancha bo‘lishi lozim?
   
7. 
   Kimlar oilaviy korxona ishtirokchilari bo‘la oladilar?
   
8. 
   Oilaviy korxonada ishlovchilar sonining eng kam miqdori qancha?
   

MAVZU YUZASIDAN AMALIY TOPSHIRIQ VA MASHQLAR

1. 
   Aka-uka Anvar va Asqar Sattorovlar «SEHRLI BO‘YOQ» oilaviy korxonasining ishtirokchilari hisoblanadilar. Moliyaviy manbalarni jalb qi- lish maqsadida ishtirokchilar tarkibiga oila a’zosi bo‘lmagan Akmal Sobi- rovni qo‘shmoqchilar. Qay tartibdagi o‘zgarishlarga asosan Akmal Sobirov ishtirokchi bo‘la oladi?
   

Sarvar Fayzullayev o‘zining 3 nafar farzandi bilan oilaviy tadbirkor- likni tashkil qildi. Amaldagi qonunchilikka asosan ular har oyda qancha miqdorda qat’iy belgilangan soliq va sug‘urta badallarini to‘laydilar?
ekanligini ko‘rsatadi.
Korxonalarning faqat 55% i to‘rt yildan ortiq faoliyat yuritadi. Tax- minan 55%ga yaqin xususiy korxonalar ro‘yxatdan o‘tgandan boshlab besh yil davomida yopilib ketadi. Buning sababi shundaki, korxona tarkib topishining dastlabki bosqichida tadbirkorlar raqobatning yuqori darajasiga bardosh berolmaydilar, ma’lum xatoliklarga yo‘l qo‘yadilar va h.k. Har qanday firma uchun esa o‘z hayot siklining eng murakkab davrlaridan biri davomiyligi uch yildan yetti yilgacha bo‘lgandastlabkibosqich hisoblanadi. Agar korxona mazkur bosqichni nisbatan yumshoq bosib o‘tgan bo‘lsa, u holda uning muvaffaqiyati kafolatlangan bo‘ladi.