Tadbirkorlik o’z mablag’lari yoki qarzga olingan mablag’larni biron bir ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish sohasiga safarbar etib, foyda olishga qaratilgan faoliyat

1. 
   Tadbirkorlik o’z mablag’lari yoki qarzga olingan mablag’larni biron bir ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish sohasiga safarbar etib, foyda olishga qaratilgan faoliyat. Demak, tadbirkor biron bir ish bilan shug’ullanuvchi inson. Yeti iqlimga dong’I ketgan tadbirkor ajdodlarimiz o’z faoliyatlarini aksariyat hollarda ,, Buyuk ipak yo’li”da joylashgan bozorlar va karvon saroylarda olib borganlar. Lekin u zamonlar tadbirkorlik o’z tabiati va ko’lamlari jihatidangina emas, balki tashkil etilishining usu amallari, vositalari jihatidan ham boshqacha bo’lgan. O’sha zamonlardagi tadbirkorlarning yana bir xususiyati shunda ediki, ular o’z boshliqlarining mol – dunyosi, sarmoyasini ko’paytirishga intilish bilan birga o’zga o’lkalarni ko’rib bilishga, u yerdagi odamlar bilan oldi berdi aloqalarini o’rnatishga ham intilishgan.Shunga ko’ra, o’z mol- dunyosini ko’paytirishni o’ylash bilan cheklani qolmasdan, madaniy va ma’rifiy ishlarga va umuman, atrofdagi dunyoga qiziqib qaraydigan tashabbuskor tadbirkorlar orasidan mashhur kishilar yetishib chiqib, ko’pincha davlat rahbarlari va hokimlarning maslahatchilaribo’lib qolganliklari ham tarixdan ma’lum.
   
2. 
   Mamlakatimizda yaratilgan shart- sharoitlar tufayli tadbirkorlik faoliyatining barcha turlari ham yildan yilga tobora rivoj topmoqda. Ayniqsa, kichik va o’rta biznesning rivojlanishi sur’atlari yuqori ekanini alohida o’tish lozim.
   
3. 
   Kichik biznesning rivojlanishi ijtimoiy iqtisodiy xususiyatlari bilan, xususan, sog’lom raqobat muhitini vujudga keltirishi, yirik korxonalar faoliyatiga harakatchanlik baxsh etishi, bozordagi talab va taklifga samarali ta’sir ko’rsatishi, aholi va ishlab chiqarish ehtiyojlarini qondirishi bilan o’zining katta salohiyatga ega ekanigini tasdiqlamoqda.
   
4. 
   1999 yil 14 aprelda qabul qilingan ,, Tadbirkorlik va tadbirkorlar faoliyatlarining kafolat to’g’risida” gi qonunda tadbirkorlik tushunchalaridan boshlab, turli xil faoliyatlarni qonuniy amalga oshirish uchun huquqiy imkoniyatlar kengaytiridi. Biznes sub’ektlarini rag’batlantirish va iqtisodiy faoliyat huquqlarini kafolatlash ushbu qonuning asosiy maqsadi qilib belgilangan deya izohlashimiz mumkin. 1998 yil 9 aprelda birinchi Prezidentimizning ,, Xususiy tadbirkorlik, kichik va o’rta biznesni rivojlantirishni yanada rag’batlantirish chora- tadbirlari tog’risida”gi farmon qabul qilingan. Unda kichik va o’rta biznes sub’ektari tarmoqlar bo’yicha odam soniga ko’ra tabaqalashtirildi. 2000 yil 25 mayda tadbirkorlarning faoiyat doirasiga aloqador bo’gan yana bir qonun, ya’ni ,, Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to’grisida”gi qonun kuchga kirgan. Qonunda fuqarolarning tadbirkorlik faoliyatida erkin ishtirok etishi va manfaatdorligi uchun kafolatlar hamda sharoitlar yaratish, ularning ishchanlik faolligini oshirish, shuningdek, tadbirkorlik faoliyati sub’ektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish ko’zda tutilgan.
   
5. 
   Tadbirkorlik muhitiga ta’sir etuvchi omillar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
   

- korxonalar yiriklashvi tendensiyasining pasayishi;

- ayolar ish kuchining iqtisodiyotga kirib kelishi;

- yirik ishlab chiqarishda xodimlarning qisqarishi;

- yangi korxona ochish sur’atining ortishi va boshqalardir.

6. 
   Respublikada iqtisodiy islohatlarni yanada chuqurlashtirish, davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning jarayonlarini tobora avj oldirishi, shuninkdek tadbirkorlikni rivojlantirish va qo’llab quvvatlashni ta’minlash maqsadi. Vazifasi esa mamlakatda tadbirkorlikni qo’llab quvvatlanishini, raqobatchilikni rivojanishiga, este’mo bozorini tovarlar va xizmat ishlari bilan to’ldirishga, yangi ish joylarini yaratish, katta miqdordagi mulk egalari va tadbirkorlarni shakillanishi.
   
7. 
   Mulkchilikning quyidagi shakillari mavjud:
   

• 
  Tadbirkorlikning o’z mo- mulki asosida;
  
• 
  Boshqa jismoniy tashkilotlari mo- mulkini ijaraga olish asosida;
  
• 
  Davlat va jamoat tashkilotlari mol- mulkini ijaraga olish asosida;
  
• 
  Va,nihoyat, yuqorida qayd etilgan usullarni qo’shib olish borasida.
  

8. 
   O’zbekiston tadbirkorlik faoliyatining quyidagi yo’nalishlari mavjud:
   

• 
  Yakka tartibdagi mehnat faoliyati;
  
• 
  Xususiy tadbirkorlik faoliyati( yollanma ishchi kuchi yordamida olib boriadi)
  
• 
  Shirkat tadbirkorligi (fuqarolar guruhi tomonidan olib boriladi)
  

9. 
   Davlat kichik biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish borasida quyidagi siyosatni qo’llagan:
   

• 
  Kichik biznes sub’ektarini bozorga to’sqinliksiz kirishga sharoit yaratish;
  
• 
  Iqtisodiyotda xususiy sektorning rivojlanishiga sharoit yaratish;
  
• 
  Tadbirkorlarning davlatning muhim ijtimoiy, siyosiy va iqtisodiy muammolarini yechishga jalb qilish