Tadbirkorlik faoliyatini tashkil etishning huquqiy asoslari


hududlari, shahar va tumanlarimizdagi eng muhim ijtimoiy muammolarni



Download 0,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/26
Sana16.01.2022
Hajmi0,62 Mb.
#379876
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   26
Bog'liq
tadbirkorlik faoliyatini tashkil etishning huquqiy asoslari.

hududlari, shahar va tumanlarimizdagi eng muhim ijtimoiy muammolarni 

yechish demakdir”

1

.  

Tadbirkorlik shakllari va rakobatning kuchayishi tadbirkorlik shakllari 

―Tadbirkorlik  tug’risida‖gi  Qonunning  5-moddasiga  binoan  kuyidagilardan 

iborat:  

                                                 

1

Каримов И.А. Инсон манфаатлари устуворлигини таъминлаш барча ислоҳот ва 



ўзгаришларимизнинг бош мақсадидир. // Халқ сўзи, 2008 йил 15 февраль. 


 

41 


-yakka mexnat faoliyati;  

-xususiy tadbirkorlik-ayrim fukaro tomonidan yellanma  mexnatni jalb 

etish asosida amalga oshiriladi;  

-jamoa tadbirkorligi-bir gurux fukarolar tomonidan amalga oshiriladi,  

-hamkorlikdagi  tadbirkorlik-  yuridik  shaxslar  va  fukarolarning  uz 

mulklari va mulkiy huquqlarini birlashtirish asosida amalga oshiriladi.  

Yakka  mexnat  faoliyati  tadbirkorlik  faoliyatini  amalga  oshirishning 

eng oddiy shakli xisoblanadi. Uni tashkil kilish tarkibi O’zbekiston Respublikasi 

Vazirlar  Maxkamasining  1995  yil  14  fevraldagi  Karori  bilan  tasdiklangan 

Xususiy  tadbirkorlik  tugrisidagi  Nizomda  belgilangan.  Bu  Nizomga  muvofik, 

yollanma mexnatdan foydalanmaydigan xususiy tadbirkor uz faoliyatini yuridik 

shax sifatida ruyxatdan utmay amalga oshirish huquqiga ega .  

Bu  Nizomda  kursatilishicha,  xususiy  tadbirkor  faoliyati  turini  amalga 

oshirishda  xujalik  yurituvchi  boshka  subyektlar  va  mijozlar  bilan  uz 

munosabatini shartnoma asosida olib boradi.  

O’z  faoliyatini  yollanma  mexnatni  jalb  kilib  amalga  oshiradigan 

xususiy  tadbirkor  yuridik  shaxs  sifatida  nomoyon  buladi  va  u  korxonani 

belgilangan tartibda ruyxatdan utkazish shart.  

O’zbekiston  tajribasi  kursatganidek,  mulk  shakllarining  amaldagi 

realizasiyasi  ta’minlamaguncha,  rakobatbop  xujalik  yuzaga  chikmaydi. 

Rakobatning  asosiy  vositasi  narx  buladi.  Bozor  iqtisodiyetiga  utish  davrida 

narxsiz  rakobatga  sharoit  bulmaydi,  shu  boisdan  narxlarni  liberallash,  ya’ni 

ularni  erkin  kuyib  borish  va  bozorda  shakllantirish  rakobatning  asosiy  talabi 

xisoblanadi.  O’zbekiston  davlat  nazorati  ostidagi  narxlardan,  kelishilgan 

narxlarga, ulardan erkin bozor narxlariga utish yuz beradi.  

Kichik biznesda kuydagi tadbirkorlik shakllari mavjud:  

-  faoliyati  yo’nalishi  bo’yicha:  ishlab  chikarish,  tijorat,  moliyaviy  va 

innovasion tadbirkorlik faoliyati;  

-  faoliyat  turlarining  soni  bo’yicha:  bitta  soxadagi  va  ko’p  tarmoqli 

tadbirkorlik;  




 

42 


-  faoliyat  murakkabligi  bo’yicha:  maxsus  bilim  talab  kilmaydigan, 

talab kiladigan, yukori texnologiya va nodir bilimga asoslangan tadbirkorlik;  

- faoliyat tarmoq yo’nalishi bo’yicha: sanoat, agrosanoat, k/x, kurilish 

va x.k.  

Tadbirkorlikning  subyektlari  yuridik  va  jismoniy  shaxslardir.  Kichik 

tadbirkorlik faoliyatining kuydagi shakllari mavjud:  

-  xususiy  tadbirkorlik  jismoniy  yoki  yuridik  shaxslar  tomonidan 

amalda o’zining shaxsiy mulki asosida tashkil kilinadi;  

-  jamoa  tadbirkorligi  -  fukarolar  guruxining  jamlanma  mulki  asosida 

tashkil kilinadi;  

- aralash tadbirkorlik - bitta yuridik shaxs va bir necha jismoniy shaxs 

mulkini birlashtirish asosida tashkil kilinadi;  

- ko’shma tadbirkorlik - ikki yoki undan ortik yuridik shaxslar mulkini 

birlashtirish yo’li bilan tashkil kilinadi;  

-  shartnomaviy  tadbirkorlik  -  mulk  egasi  bo’lmagan  korxona  raxbari 

(menedjer)  tomonidan  shartnoma  asosida  amalga  oshiriladi.  Mas’uliyat 

menedjer zimmasiga yuklatiladi.  

Kichik biznesda ishbilarmonlik kuydagicha amalga oshiriladi:  

- yuridik shaxs tashkil etib;  

- yuridik shaxs tashkil etmasdan;  

- yollangan mexnatdan foydalanib;  

- yollangan mexnatdan foydalanmasdan.  

Mulk shakliga ko’ra kichik biznesda xususiy, jamoa, ko’shma, aralash 

va boshka korxonalar ishtirok etadi.  

Amaldagi  Qonunlarga  muvofik  kichik  biznes  egalari  ko’yidagi 

guruxlarga ajratiladi:  

- yakka tartibdagi tadbirkor yuridik shaxs tashkilisiz va ishchi yollash 

huquqiga  ega  bo’lmagan,  ko’lida  xususiy  tadbirkor  sifatida  davlat  ro’yxatidan 

o’tganligi xakida guvoxnomasi bor bo’lgan jismoniy shaxsdir.  



 

43 


-  mikrofirma  –  mulk  shaklidan  kat’i  nazar  ishlab  chikarish 

tarmoqlarida  o’rtacha  20-kishigacha;  savdo  xizmat  ko’rsatish  va  boshka 

noishlab chikarish soxalarida 10 kishigacha xodimi bo’lgan korxonalardir.  

-  kichik  korxona  –  mulk  shaklidan  kat’iy  nazar,  yilliga  o’rtacha  100 

kishigacha xodimi bo’lgan; kurilishda, kishlok xo’jaligi va boshka tarmoqlarida 

– 40 kishigacha; fan soxasida, ilmni soxada, chakana savdo va boshka noishlab 

chikarish tarmoqlarda 20 kishigacha xodimi bo’lgan korxonalardir.  

-  dehqon  xo’jaligi  -  o’z  faoliyatini  yuridik  shaxs  sifatida  amalga 

oshiruvchi va oila boshlig’iga umrbod meros kilib berilgan o’z tormorkasida oila 

a’zolarining  shaxsiy  mexnati  asosida  oilaviy  mayda  tovar  ishlab  chikaruvchi 

xo’jalikdir.  

-  fermer  xo’jaligi  –  fermer  xo’jaliklari  a’zolarining  faoliyatiga 

asoslangan,  unga  uzok  muddatga  foydalanish  uchun  ijaraga  berilgan  yer 

tormokalarida  kishlok  xo’jalik  maxsulotlarini  ishlab  chikarishni  amalga 

oshiradigan yuridik shaxs huquqiga ega bo’lgan mustakil xo’jalik subyektidir.  

Korxona  yirikligini  ajratishning  bunday  mezonlari  ularni  soliqka 

tortishdagi  imtiyozlarni  aniklash,  kichik  biznesni  ko’llab  kuvvatlashning  anik 

choralarini ishlab chikish, O’zbekistonda kichik korxonalarni ko’paytirish bilan 

bog’lik  bo’lgan  infratuzilma  tashkilotlarining  faoliyatini  takomillashtirish 

imkoniyatini yaratadi. Bizda kichik biznes subyektlarini eng asosiy ko’rsatkichi 

bu ishchi va xizmatchilar sonidir.  

 


Download 0,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish