Tadbirkorlik faoliyati turlari 2-mavzu. Tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari Reja

Davlat  korxonalari  –  bu  davlat  mulki  bo‘lgan  va  uning  nazorati  ostida  ishlovchi 

korxonalar  bo‘lib,  ular  ishlab  chiqarishdagi  davlat  sektorini  tashkil  etadi,  eng  muhim  va 

mas’uliyatli vazifalar (mudofaa, aloqa, energetika, transport va boshqalar)ni bajaradi. 

Qo‘shma (aralash) korxonalar xususiy, davlat va jamoa mulkining aralash mablag‘lariga 

tayanadi.  Aralash  firmalar  milliy  va  xorijiy  kapitalga  tayangan  hissadorlik  qoidasiga  binoan 

tashkil topadi, foydasi shunga qarab  taqsimlanadi. 

Qo‘shma  korxona  tuzishga  hamkorlarni  nima  majbur  qiladi?  AQSH  olimlari  quyidagi 

omillarni keltiradilar: 

  kapital xarajatlar hajmining qisqarib ketishi va yangi quvvatlarni barpo 

etishdagi xavotirlik; 

  aniq geografik bozorga  o‘tish; 

  yangi faoliyat sohasiga  o‘tish; 

---

  ishlab chiqarish sohasining bazasi yoki xom ashyo manbaini qo‘lga kiritish; 

  ishlayotgan ishlab chiqarish liniyalarining  kengayganligi; 

  tovar yoki xizmatlarni sotishning yangi tarmoqlari paydo bo‘lganligi; 

  mavjud marketingning samaradorligi  oshganligi; 

  takrorlanib turuvchi yoki mavsumiy beqarorlikni bartaraf etish  imkoniyati; 

  qo‘shma    korxonadagi    hamkorlar    yordamida  ishlab   chiqarish  xarajatlarini 

kamaytirish  imkoniyati. 

Qo‘shma  korxonalar  o‘zaro  manfaatdorlik  negizida,  hukumatlararo  shartnomalar 

asosida  tashkil  qilinib,  ilmiyishlab  chiqarish,  ilmiytexnik  va  boshqa  vazifalarni  echishga 

qaratilgan. Ular sanoat, qishloq xo‘jaligi, qurilish, transport,  savdo,  fan  va xalq xo‘jaligining 

boshqa sohalarida tarkib topishi  mumkin. 

Qo‘shma  korxonalar,  asosan,  chet  el  texnikasi  va  texnologiyasi  asosida  barpo  etilib, 

maxalliy  xom  ashyo  va  ish  kuchi  hisobiga  ishlaydi.  Korxona  o‘zining  mustaqil  balansiga  ega 

bo‘ladi  va  xo‘jalik  hisobi  asosida  faoliyat  yuritadi.  Respublikamizda  AQSH,  Italiya,  Turkiya, 

Fransiya,  Germaniya,  Angliya,  Koreya,  YAponiya  kabi  qator  davlatlar  kompaniyalari  bilan 

hamkorlikda qo‘shma korxonalar qurilib, ishga tushirilgan.