Тадбиркорлик (бизнес) ҲУҚУҚИ

Банкротлик (иқтисодий ночорлик) – 
хўжалик суди томонидан 
эътироф этилган, қарздорнинг пул 
кредиторлар талабларини тўла ҳажмда 
мажбуриятлари бўйича 
қондиришга ва (ёки) 
мажбурий тўловлар бўйича ўз мажбуриятини тўла ҳажмда 
бажаришга қодир эмаслигидир
. 
(“Банкротлик тўғрисида”ги Қонун, 3-модда
). 
Банкротлик институти бозор муносабатларига асосланган 
иқтисодиётнинг зарур элементи саналади ва у сиз иқтисодий 
тартиботни ҳам тараққиётни ҳам йўлга қўйиб бўлмайди. 
Банкротлик қонунчилигининг мақсади турли давлатларда ҳар хил талқин 
қилинади. Ўзбекистонда банкротлик соҳасидаги муносабатларни тартибга 
солиш 
деб 
белгиланган. 
Англия 
қонунчилиги 
кўпроқ 
кредиторлар 
манфаатларига хизмат қилса, АҚШ ва Франция қонунчилиги кўпроқ эса 
қарздорни соғломлаштиришга қаратилган нормаларни ўз ичига олади. 
Масалан, Франциянинг банкротлик тўғрисидаги қонунининг 85-98-моддалари 
айнан қарздорни соғломлаштириш билан боғлиқ
7
. 
Мустақилликкача 
бўлган 
даврда 
банкротлик 
институти 
фуқаролик ва тадбиркорлик ҳуқуқий муносабатларда қўлланилмас 
эди ва бу соҳадаги айрим ишлар маъмурий воситалар билан ҳал 
этилар эди. 
Ўзбекистон 
Республикаси 
иқтисодий ва сиёсий мустақилликка 
эришганидан 
сўнг 
бозор 
муносабатлари 
жорий 
этила 
бошланди. Унинг ажралмас таркибий 
қисми 
сифатида, 
тадбиркорлик 
фаолияти 
субъектлари 
ўртасида 
вужудга келадиган муносабатларни 
тартибга солиш механизми бўлиб 
банкротлик институти ҳам шакллана 
бошлади. 
Суд томонидан якка тадбиркорни банкрот деб топишнинг ёки 
якка тадбиркор ўзини банкрот деб эълон қилишининг асослари ва 
тартиби қонун билан белгиланади. 
7
Butterworths International Insolvency Laws. French Insolvency Laws. / Edited by Wood P. Totty P. – London. 2011.