54
Lektsiya-16
Tema: Ta`biyat taniwdi 4-klassta oqitiw metodikasi
q.
Ta`biyattaniwdi 4-klassta oqitiw.
2. «A`tirapimizdag`i ta`biyat penen tanistiriw» kursinin` oqitiw materiali
Tayanish tu’sinikler:
4-klassta tabiyataniwdi oqitiw, atirapimizdag’I tabiyat penen tanistiriw.
r
-klassta ta`biyattaniwdi o`z aldina bolek oqitiw pa`ni retinde u`yreniw
dawam
ettiriledi. Oqiw materiali eki «Bizin` Watanimizdin` ta`biyati» ha`m «Ta`biyatti adamnin`
paydalaniwi ha`m qorg`awi» temalarina biriktiriledi.
Balalardi baslawish klasslarda oqitiwdin` en` qolayli jag`daylarin paydalana otirip
pa`nler araliq baylanislardi toliq turde iske asiriw za`rur. Pa`nler araliq baylanislar, misali,
so`ylewdi rawajlandiriw siyaqli ma`selelerdi sheshiwde iske asiriladi. «A`tirapimizdag`i
ta`biyat m penen tanistiriw» kursinin` oqitiw materialinin` o`zi jumis islewdin`
paydalanilatug`in usillari menen metodlari balanin` awizeki so`ylep
beriwin rawajlandiriw
ushin qolayli jag`daylardi payda etedi.
«Bizin` Watanimizdin` ta`biyati» temasin u`yreniwdin` basinda balalar jazg`i
otkeriletug`in baqlawlarg`a juwmaq shig`aradi, tuwilg`an u`lkemizdin` ta`biyati haqqindag`i
materiallardi takirarlaydi, bunnan keyin « Orinda bag`dar aliw» kishkene temashasi menen
tanissadi.
Ta`biyatqa ha`m awil xojaliq ondirisine shig`ilg`an ekskursiyalarda, sonday-aq oqitiw
ta`jriybe uchastkasinda oqiwshilar jergilikli osimliklerdin` ha`m haywanlardin`
bir qansha
tu`rleri menen tanisadi. Janli ta`biyat mu`yeshindegi ha`m ta`biyattin` ozindegi o`simlikler
menen haywanatlardin` o`siwin ha`m rawajlaniwin baqlawlarg`a diqqat awdariliwi tiyis.
Oqiwshilardi kartalarda paydalanilatug`in sha`rtli belgiler menen tanistira otirip, olardi
o`z u`lkemizdin` ta`biyatinin` saykes keliwshi kartinalari menen salistirip qaraw za`ru`r.
Bunda kartada kitap siyaqli, balalar u`shin bilim dereginen ibarat boliwina erisiwge umtiliw
kerek.
Balalardi ol yaki bu`l ta`biyg`iy zonanin` ozgesheliklerin tuwg`an u`lkemizdin`
ta`biyati ha`m adamlarinin` miyneti menen salistirip qarawg`a u`yretiw ju`da a`hmiyetli
boladi. oqiw materialin salistirip qarap u`yreniw
oylawdi rawajlandiradi,
bilimlerdi
konkretlestiredi, pa`nge bolg`an qizig`iwshiliqti arttiradi.
O`simliklerge uliwma xarakteristika beriw,o`simliklerdin` bir tiples tu`rlerin bayanlap
beriw ha`m olardin` gerbariyliq u`lgilerin ko`rsetiwi tiyis. Sonliqtan o`simliklerdi u`yreniwge
arnalg`an sabaqlardi pa`nlik sabaqlar retinde du`ziw , bolistirilip beriletug`in material retinde
gerbariylerdi paydalaniw, al lanshaft xaqqindag`i tu`siniklerdi qa`liplestiriw u`shin
kartinalardi paydalaniw maqsetke ilayiq keledi.
Bilimlerdi bekkemlew ha`m logikaliq oylawdi rawajlandiriw u`shin
karta boyinsha
qiyaliy sayaxatlarg`a shig`iwdi orinlaw paydali boladi, bu`l sayaxatlar waqtinda balalar jolg`a
shiqqaninda ozlerinin` qanday kiyimlerdi kiyetug`inin, jolda ne na`rselerdi koretu`g`inin,
olarg`a qanday o`simliklerdin`ha`m haywanatlardin` ushrasatug`inin korsetip bera aliwi tiyis.
Balalardi baslawish klasslarda oqitiwdin` en` qolayli jag`daylarin paydalana otirip
pa`nler araliq baylanislardi toliq turde iske asiriw za`rur. Pa`nler araliq baylanislar, misali,
so`ylewdi rawajlandiriw siyaqli ma`selelerdi sheshiwde iske asiriladi. «A`tirapimizdag`i
55
ta`biyat penen tanistiriw» kursinin` oqitiw materialinin` o`zi jumis islewdin`
paydalanilatug`in usillari menen metodlari balanin` awizeki so`ylep beriwin rawajlandiriw
ushin qolayli jag`daylardi payda etedi. Miynetke uyretiw oqiw ha`m a`tirapimizdag`i ta`biyat
penen tanistiriw siqli pa`nlerdin` o`z-ara baylanisi iske asiriliwi mumkin. g`-klassta
qorshawshi ta`biyat penen tanistiriwdin` birinshi sabag`inda balalardi sabaqliq penen onin`
avtori menen ,titullik listinin` mazmuni, bezeliwi menen tanistiriw za`rur.
Ol yaki bu`l zonanin` ta`biyg`iy sharayatlarin
xarakterlep bere otirip , balalar
osimlikler du`nyasin bayanlap beriwge en` u`lken diqqat awdariwi tiyis. Bu`nda o`simliklerge
uliwma xarakteristika beriw ,o`simliklerdin` bir tiples tu`rlerin bayanlap beriw ha`m olardin`
gerbariyliq u`lgilerin ko`rsetiwi tiyis. Sonliqtan o`simliklerdi u`yreniwge arnalg`an sabaqlardi
pa`nlik sabaqlar retinde du`ziw , bolistirilip beriletug`in material retinde gerbariylerdi
paydalaniw, al lanshaft xaqqindag`i tu`siniklerdi qa`liplestiriw u`shin kartinalardi paydalaniw
maqsetke ilayiq keledi.
Haywanatlar du`n`yasinin` xarakteristiykasi haywanatlardi balalarg`a burinnan belgili
bolg`an gruppalar boyinsha ` jabayi ha`m u`y haywanlari dep sistemali tu`rde bayanlap
beriwden ibarat boliwi tiyis . bunda haywanattin`
sirtqi korinisi , onin` ne menen
aziqlanatug`ini , aziqliq zatlarin qalay qalay tawip alatug`inin , geypara qiymil ha`reketi onin`
adam u`shin paydali yamasa ziyanli ekenligi korsetiledi.
Bizin` watanimizdin` ta`biyati ha`m adamlarinin` miyneti xaqqindag`i bilimlerdin`
jetkilikli darejedegi ken` kolemi mug`allimge uliwma bilim beretug`in ha`m ka`sip mektepleri
reformasinin` tiykarg`i bag`darlari tarepinen alg`a qoyilg`an en` a`hmiyetli oqitiw tarbiyalaw
ma`sellelerin iske asiriwg`a mu`mkinshilik beredi.
Balalardi ol yaki bu`l ta`biyg`iy zonanin` ozgesheliklerin tuwg`an u`lkemizdin`
ta`biyati ha`m adamlarinin` miyneti menen salistirip qarawg`a u`yretiw ju`da a`hmiyetli
boladi. oqiw materialin salistirip qarap u`yreniw oylawdi rawajlandiradi, bilimlerdi
konkretlestiredi, pa`nge bolg`an qizig`iwshiliqti arttiradi. Pu`tkil temani u`yreniw elimizdin`
turmisi menen tig`iz baylanista boliwi tiyis . Elimizdin` tabiyatti korg`aw mag`anasin ha`m
a`hmiyetin oqiwshilardin` aldinda aship bere otirip, mug`allim usi temanin` u`lken
tarbiyalawshi a`hmiyetin barliq waqitta na`zerde tutiw tiyis. Tiykarg`i ideya barliq sabaqta
haslinan atap otiliwi tiyis . ta`biyat tek jamiyettin` materialliq turmisi ushin za`ru`rli
resurslardi aliw deregi g`ana emes , al xaliqtin` ruwxiy bayliqlarinin` tiykarida bolip tabiladi.
Bekkemlew ushin sorawlar:
1. Tabiyatti 4-klassta oqitiw metodikasi?
Usinilg’an a`debiyatlar
1. Grigoryants A.G. Tabiatshunoslik (4-cinf uchun darslik). T.,
w00q.
2. Zaripov K. Yangi pedagogik texnologiyani tatbiq etish bosqichlari. Toshkent` Xalq ta`limi,
qoou. r
-son
3. Yuldoshev J. Yangi pedagogik texnologiya. Xalq ta`limi.,
qooo
4. Nuriddinova M.I. Tabiyatshunoslikni wqitish metodikasi. Toshkent,
w00t.
Do'stlaringiz bilan baham: 
