46
Bu yerda, c
t
va c
0
-nur yutadigan moddaning tekshiriladigan va standart
eritmalardagi konsentratsiyalari.
Differensial spektrofotometriya usulining bir va ikki tomonlama
differensial usullari mavjud bo`lib, uning ikki tomonlama ko`rinishida
tekshiriladigan eritmaning konsentratsiyasi standart eritmanikidan katta yoki kichik
bo`lgan hollarda ham aniqlash mumkin. Ikki tomonlama differensial fotometriya
usulida standart eritmaning optik zichligi tekshiriladigan eritmaga nisbatan
o`lchanadi, bunda optik zichlik manfiy qiymatli qilib olinadi. Bu usulda xato
ozgina ortganda aniqlanadigan konsentratsiyalar oralig`i taxminan 2 marta
kengayadi. Masalan tarkibida kam miqdorli tekshiriladigan modda bo`lgan standart
eritmadan o`tgan elektromagnit nur intensivligi I
cm
bo`lsa, tekshiriladigan
eritmadan o`tgan nurning intensivligi esa I
x
bo`lganda:
cl
l
c
c
l
c
l
c
x
cm
x
x
I
I
10
10
10
10
)
(
0
0
yoki
)
(
'
lg
0
c
c
l
A
I
I
x
x
cm
bo`ladi.
Bu tenglamadan tekshiriladigan eritma bilan optik zichlik orasida
funksional to`g`ri chiziqli bog`lanish borligi ravshan. Bu bog`liqlikni darajalash
chizmasi yordamida tasvirlash mumkin. Agar eritmada bir necha tarkibiy qism
bo`lsa, optik zichlik ularning har biriga mos keladigan to`lqin uzunliklarda
o`lchanadi. Tarkibida ikkita modda bo`lgan hol uchun eritmaning optik zichliklari
o`lchanadi va quyidagi tenglamalar tuziladi:
A
1
=ε
1
c
1
l+”
1
c
2
A
2
=ε’
2
c
1
l+”
1
c
2
.
Bu yerda, ε’
1
va ε
2
–birinchi moddaning λ
1
va λ
2
to`lqin uzunliklaridagi
molyar yutish koeffitsentlari; ε’
1
va ε’, –ikkinchi moddaning λ
1
va λ
2
to`lqin
uzunliklaridagi molyar yutish c
1
va c
2
ga nisbatan yechilsa, har bir tarkibiy
qismning konsentratsiyasi topiladi. Uch, to`rt yoki undan ko`proq tarkibiy qismli
eritmalar uchun uch to`rt yoki ko`proq tenglamalar olinadi va shu tarzdagi
o`lchashlardan keyin tegishli konsentratsiyalar topiladi.
47
Fotometrik o`lchashlar bo`yicha miqdoriy analiz, shuningdek
Do'stlaringiz bilan baham: