Tabiiyot-geografiya fakulteti

I

e

=Kc 

bog`lanishdan  foydalaniladi. 

Tekshiriladigan  moddani  shulalanuvchi  moddaga  aylantirilganda  uning  to`lig`icha 

shu shaklga o`tkazilishiga e’tibor berish kerak. Lyuminessensiyaning intensivligini 

vizual yoki fluorimetrlar yordamida o`lchash mumkin. [34] 

 

 

 

 

---

61 

 

XEMILYUMINESSENSIYA

 

Kimyoviy  reaksiya  energiyasi  natijasida  molekula  va  atomlarning 

shulalanish  hodisasi 

xemilyuminessensiya   

deyiladi.  Ko`pgina  ekzomerlik 

reaksiyalarda  issiqlik  energiyasi  bilan  bir  qatorda  yorug`lik  energiyasi  ham 

ajraladi.  Bu  hodisa  xemilyuminessent  aniqlashlarning  negiziga  qo`shilgan. 

Ajralgan  energiya  170  km/mol  dan  ziyod  bo`lganda  xemilyuminessensiya 

kuzatiladi.  Xemilyuminessent  reaksiyani  sxematik  tarzda  quyidagicha  ifodalash 

mumkin:  

A+B→C

*

+D,         C

*

→C+kv 

Ushbu reaksiya bilan bir vaqtda nurlanishsiz C

*

→C jarayon ham kuzatiladi. 

Xemilyuminessensiyaning  intensivligi  xemilyuminessent  reaksiyasining tezligi (v) 

bog`liq: 

I=ηυ    yoki    

 =6.02∙10

23 

η  

Bu  tenglamadagi  mutanosiblik  η  xemilyuminessensiyaning  kvant  usulini 

tashkil etadi: 

 

Bu  yerda,  N

0

–shulalanuvchi  umumiy  molekulalari  soni.  η  ning  maksimal 

qiymati  ayrim  biokimyoviy  reaksiyalar  uchun  birga  yaqinlashsada,  ko’pchilik 

boshqa  hollarda,  u  bir  necha10%  dan  oshmaydi.  Xemilyuminessent  reaksiyaning 

mehanizmi  juda  murakkab,  ularda  komplekslanish,  katalitik  va  radikal 

reaksiyalarning  ahamiyati  katta.  Xemilyuminessent  reaksiyalarda  oksidlanish–

qaytarilish, 

komplekslanish 

reaksiyalari 

va 

qo`zg`atilgan 

molekulalarni 

o`rganishdan  foydalaniladi.  Bu  usul  10

-10

–10

-4

g/ml  miqdordagi  moddalarni  5ml 

eritmadan  aniqlash  imkonini  beradi.  Bu  aniqligi  yuqori,  tezkor  va  sodda  usuldir. 

[35]