Tabiiyot fakulteti

 

Tabiatni  muhofaza  qilish  va  tabiiy  resurslardan  oqilona  foydalanishning 

geoekologik asoslari.

 

 

Farg’ona  vodiysining  cho’l,  adir,  tog’,  yaylov  kabi  balandlik  mintaqalarida  turli 

tabiiy  va  tabiiy-antropogen  geosistemalar  shakllangan.  U  qadimdan  sug’orib 

kelinayotgan  voha,  aholisi  tez  o’sayotgan  va  zich  yashayotgan,  sanoat,  qishloq 

xo’jaligi,  taransport  va  boshqa  ishlab  chiqarish  tarmoqlari  rivojlangan  industrial-

agrar  rayondir.  Shu  sababli  vodiyning  tabiati  antropogen  ta’sir  natijasida 

o’zgarishlarga  uchrab,  yildan-yilga  unda  noqulay  geoekologik  muammolar 

tug’ilmoqda. 

 

Vodiy  hududida  olib  borilayotgan  tabiiy  geografik  va  geoekologik 

tadqiqotlarning  asosiy  vazifasi  undagi  tabiiy  resurslardan  oqilona  foydalanish,  

geosistemalarning  tabiiy  evolyutsiyasi  va  antropogen  ta’sir  tendensiyasi  nisbatini 

optimal qulaylikda saqlashga imkon b

yer

uvchi usullar va tadbirlarni ishlab chiqish 

uchun  geosistemalarni  hozirgi  holatini  baholashdir.  Bunda  geosistemalarni  hosil 

bo’lishida va inson xo’jalik  faoliyati natijasida vujudga kelgan salbiiy  ekologik 

oqibatlarni  boshqarishda  tabiiy  komponentlarning  rolini  va  geoekologik 

ahamiyatini aniqlash muhimdir. 

---

32 

 

 

Vodiyning  geoekologik  muammolarini  yechishda  hozirgi  ekologik  holatini 

hududiy  tarqalish  xususiyatlarini  o’rganish  ham  zarurdir.  Chunki  har  bir 

geosistemaga qilinayotgan  antropogen ta’sirning turi va ko’lami hamda bu ta’sirga 

nisbatan  geosisitemaning  barqarorlik  darajasi  har  xil  bo’ladi.  Demak,  har  bir 

geosistemada  ekologik  vaziyat  va  uni  optimallashtirish  yo’llari  ham  turlicha 

bo’ladi.  

 

Farg’ona  vodiysining  cho’l,  adir,  tog’  yaylov  mintaqalarining  turli 

landshaftlarida  olib  boriladigan  tabiiy  geografik,  geoekologik  tadqiqotlar  hamda 

tadqiqotlar  natijasida  hududning  ekologik  holatini  yaxshilash,  tabiatidan, 

resurslaridan  oqilona  foydalanish  bo’yicha  yo’nalishlar,  chora-tadbirlar  tizimi 

hozirgi  kunda  Yu.Sultonov,  I.Abdug’aniyev,  K.Boymirzayev,  A.+ozoqov, 

A.Nazarov, S.

Yer

gashev va boshqalar tomonidan ishlab chiqilgan. 

 

Farg’ona vodiysidagi ekologik vaziyatlarni yaxshilashda tabiiy geografik va 

geoekologik  konsepsiyalar,  qarashlardan  foydalanish  masalasida  yana  shuni  ham  

albatta aytib o’tish hamda hisobga olish k

yer

akki, hozirgi kunda vodiy hududidagi 

shaharlarda,  shahar  tipidagi  posyolkalarda  hamda  yirik  aholi  to’planmalarida 

elektromagnit  ifloslanish  ham  kuchayib  bormoqda,  buning  asosiy  sababchilari 

xo’jalikda ishlatiladigan barcha elektr asboblari hisoblanib, kishilar salomatligiga 

putur  yetkazmoqda  va  hatto  bunday  ifloslanish  natijasida  turli  kasalliklarni  kelib 

chiqishi havfi ortib bormoqda. 

 

 

 

 

 

 

---

33