Tabiiyot fakulteti

Kompleks tabiiy geografik rayonlashtirish. Turkiston, 

jumladan,  O’zbekiston 

hududini  tabiiy  geografik  rayonlashtirish  bilan  o’z  vaqtida  L.S.Berg  (1913), 

R.I.Abolin  (1929),  V.M.Chetirkin  (1943)  “SSSRni  tabiiy-tarixiy  rayonlashtirish” 

asarining  mualliflari  (1947),  E.M.Murzayev  (1953,  1958),  P.S.Makeyev  (1956), 

L.N.Babushkin (1954), L.N.Babushkin, N.A.Kogay (1964), Farg’ona vodiysining 

tekislik  qismi  bilan  A.A.Abdulqosimov  (1964),  Farg’ona  vodiysining  janubiy 

---

20 

 

tog’lik  qismi  bilan  Yu.Sultonov  (1965)  va  boshqalar  shug’ullanganlar  va  o’z 

taksonomik birliklar tizimini tavsiya etganlar (ularning tadqiqotlari dissertatsiyada 

keng yoritilgan). 

 

Tarmoq  rayonlashtirish  ishlari  natijalari  asosida  O’zbekiston  va  uning 

alohida  qismlarini  kompleks  tabiiy  geografik  jihatdan  rayonlashtirildi. 

(L.N.Babushkin, N.A.Kogay, A.A.Abdulqosimov, B.Sultonov). Bu rayonlashtirish 

tizimlari  xo’jalikni,  ayniqsa,  qishloq  xo’jaligini  joylashtirish  va  rivojlantirish 

masalalarini hal qilishda amaliy ahamiyat kasb etdi. 

 

O’rta  Osiyo,  O’zbekiston,  jumladan,  Farg’ona  vodiysini  kompleks  tabiiy 

geografik  rayonlashtirish  tizimida  R.I.Abolin,  V.M.Chetirkin,  E.M.Murzayev, 

P.S.Makeyev,  L.N.Babushkin  va  N.A.Kogaylar  vodiy  hududida  yirik  tabiiy 

hududiy  birliklarni  ajratishgan  bo’lishsa,  keyingi  rayonlashtirish  ishlari  bilan 

shug’ullangan  A.A.Abdulqosimov  va  Yu.Sultonovlar  (karta-chizma)  vodiy 

hududini  xo’jalik  jihatdan  o’zlashtirishda  kichik  landshaft  birliklarini  atoflicha 

o’rgandilar.  Chunonchi,  tabiiy  geografik  rayonlashtirishda  ham  rayonlashtirish 

tizimini  belgilovchi  asoslar  mavjud  bo’ladi.  Jumladan,  rayonlashtirishda 

R.I.Abolin  biogeografik,  V.M.Chetirkin  ekologik  rejimni,  L.N.Babushkin 

agroiqlimiy  rayonlashtirishda  iqlimni,  A.Z.Genusov  va  boshqalar  tuproq-iqlim 

sharoitini,  L.N.Babushkin,  N.A.Kogay,  A.A.Abdulqosimov  va  Yu.Sultonovlar 

hududning  landshaft-tipologik,  landshaft  -  genetik  xususiyatlarini  asos  qilib 

olishgan.  Bularning  barchasi  ichki  hududiy  tafovutlarni  aniqlashda,  xo’jalikni 

atroflicha rivojlantirishda muhim omil vazifasini bajardi.