Tabiiy va texnogen tabiatning xavfli va zararli omillarni hisoblash

Nazariy savollarga javob berish.

Amaliy topshiriqni bajaring.

Hisobot tayyorlash.


Eslatma: talabalar 2-jadvalda keltirilgan variant nomeri bo‘yicha o‘z variantlarini tanlab oladilar va nazariy savollar nomerlari bo‘yicha savollarga javob tayyorlaydilar.
2 - jadval

№	Talabalarining F.I.Sh.		Variant nomeri	Nazariy savollar nomeri
25	Karimjonov Jo‘rabek Raximjon o‘g‘li	417-18 Ту	№ 25.	25, 91, 55

I. Nazariy savollar:
25. Inson organizmining elektr tokiga qarshiligi nimalarga bog‘liq?

91. Zararli nurlanishlardan himoyalanish.

55. Nurlanish faolligi o‘lchov birliklari.
1-savolga javob (bu yerda birinchi savolingizni javobini yozasiz)

Inson organizmining elektr tokiga qarshiligi nimalarga bog‘liq?

Inson tanasidan o’tayotgan tok, eng kichik qarshilik ko’rsatadigan yo’lidan boradi. Shu holatida tanani qismlari har xil solishtirma qarshiligiga ega bo’lgani bilan tushuntiriladi.

O’zgaruvchan tokni solishtirma hajm qarshiligi quyidagicha:

Ko’rinib turibdiki teri eng katta solishtirma qarshiligiga ega, ayniqsa eng yuqori qatlami. Inson tanasini qarshiligi ikki yo’nalishidan iborat: kontakt joyidagi terini qarshiligi va ichki organlarni qarshiligi. Inson tanasini faol va hajmli yo’nalishlarini qarshiliklari bir yuz pikofaradan bir necha mikrofaradgacha bo’lishi mumkin.

Tok kuchlanishi oshishi bilan tanani qarshiligi kamayib boradi. Natijada terini yorib o’tadi. Tokni kuchi yoki, o’tish muddati oshishi bilan teri qizib boradi va tutash joylari terlashiga olib keladi. Shu ham terini elektr qarshiligini kamaytiradi. Ichki organlarni qarshiligi asosan tok kuchlanishiga bog’liq va 300-600 om bo’ladi.

Inson tanasini umumiy qarshiligi ham tokni kuchlanishiga bog’liq, lekin chiziqli emas, kuchlanishni ko’payishi bilan umumiy qarshiligi kamayadi va 300 V kuchlanishida ichki organlarni qarshiligiga yaqinlashadi.

R_h = 2R_H + R_h - inson tanasini aktiv qarshiligi, Om;

C_H≈ 0,5 - inson tanasining zichligi, Ф;

f - tok chastotasi, Gz
Shunday qilib inson tanasini elektr tokiga ko’rsatayotgan qarshiligi bir tekis va mo’tadil emas. Shu qarshiliklar bilan hisob-kitob qilish o’ziga hos qiyinchiliklarga duch keladi. Hisob-kitobni onsonlashtirish niyatida amaliyotda yetarli aniqlik darajasida inson tanasini qarshiligini R_h= 1000 Om ga teng deb qabul qilingan.

Elektr shok elektr tok ta’siriga ko’rsatgan tanani og’ir nerv reflektori reaksiyasi. Shu holatida qon aylanishi, nafas olishi, asab tizimi va boshqa tizimlarni buzilishiga olib keladi. Shu daqiqadan so’ng tanani to’lqinlanishi fazasi boshlanadi: arteriya bosimi ko’payadi, o’g’rig’iga reaksiya hosil bo’ladi, va hakazo. Shundan keyin esa tormoz fazasi boshlanadi: nerv tizimi bo’shashadi, arterial bosimi kamayadi, nafas olishi susayadi va depressiya holati boshlanadi. Shok holati bir necha minutdan bir sutkagacha davom etishi mumkin. Shundan keyin odam asta-sekin sog’ayib ketadi, yoki biologok o’limi holatiga o’tib ketadi.