Tabiiy tolalar va matoga ishlov berish” kafedrasi

10. Trikotaj to’qimasini tortish. Tortish operatsiyasini bajarishdan maqsad eski xalqani igna orqasiga o’tkazishdan iboratdir. Tortish operatsiyasi bajarilganida yangi xalqa-vertikal holatdan gorizontal holatga o’tadi. Yangi xalqalarning tortish operatsiyasi platinaning bo’yin qismi yordamida bajariladi. Tortish operatsiyasining bajarilishida tortish mexanizmi ham qatnashadi (2.8, g-rasm). Platinalari bor mashinalarda olinadigan trikotaj to’qimalari halqa iplarining uzunligi platinalari bo’lmagan mashinalardagiga qaraganda ancha tekis bo’ladi.

Tilchali ignalarda halqa hosil qilish jarayonini o’rganish shuni ko’rsatdiki, tilchasi bor ignali mashinalarda halqa hosil qilish jarayoni ham 10 ta operatsiyadan iborat:

1. Tugallash 6. Halqalarni birlashishi

2. Ipni qo’yish 7. Ipni egish

3. Ipni kiritish 8. Eski halqani yangi halqa ustiga tashlash

4. Ilgakni siqish 9. Shakllantirish

5. Eski halqani surish 10. Tortish

Agar halqa hosil qilish jarayonida ipni qo’yish operatsiyasidan keyin egish operatsiyasi bajarilsa, u holda bu usul trikotaj usuli deyiladi. Ipni qo’yish operatsiyasidan keyin egish operatsiyasi kelmasdan egish operatsiyasi tashlash operatsiyasi bilan birga bajarilsa, bunday halqa hosil qilish usuli to’quv usuli deb ataladi.

To’quv usulining trikotaj usulidan asosiy farqi shundaki, to’quv usulida ipni oldindan tayyorlamasdan halqa hosil qilinadi. To’quv usulida olingan halqalarning bir tekisdaligi trikotaj usulidagidan kamroqdir.

To’quv usulida bajarilgan halqa hosil qilish jarayonini bir ignadonli ko’ndalangiga to’qiydigan mashinalarda ko’rib chiqdik. Trikotaj va to’quv usullari, shuningdek, ikki ignadonli ko’ndalangiga va bo’ylamasiga to’qiydigan mashinalarda ham qo’llaniladi. To’quvning trikotaj usuli MT, Mal’ezali, KT, Koton va boshqa mashinalarda qo’llaniladi. To’quv usuli esa aylana ignadonli trikotaj mashinalarida, yassi va aylana ignadonli fang mashinalarida va aylana ignadonli paypoq to’quv avtomatlarida, yassi ignadonli tanda to’quv mashinalarida qo’llaniladi.

2.3. Tanda to’quv mashinalarida halqa hosil qilish

jarayonining o’ziga xosligi

Tanda to’quv mashinalarida yuqorida ko’rilgan halqa hosil qilish a’zolaridan tashqari teshikli ignalar deb ataluvchi yakka ip yurgizgichlar mavjuddir. Teshikli ignalar soni to’quv ignalari soniga mos keladi. Agar teshikli igna bir qatorda bitta halqa hosil qilsa, keyingi qatorda esa boshqa ignada halqa hosil qiladi. Ilgagi bor ignali tanda to’quv mashinalarida halqa hosil qilish jarayoni, bizga ma’lum bo’lgan 10 ta operatsiyadan tashkil topadi. Operatsiyalar ketma-ketligi har qanday to’quv usulida ishlaydigan mashinalardagi tartibda bo’ladi:

1. Tugallash 6. Halqalarning birlashishi

2. Ipni qo’yish 7. Ipni egish

3. Ipni kiritish 8. Halqani tashlash

4. Ilgakni siqish 9. Shakllantirish

5. Eski halqani surish 10. Tortish.

2.9-rasm. Tanda to’quv mashinalarida halqa hosil qilish jarayoni