Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish

Ishning maqsadi: Tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning klassifikatsiyasi, nazorat turlari haqida ko’nikmalarga ega bo’lish.
Kerakli material va jihozlar: Tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning klassifikatsiyasi, nazorat turlariга oid o’quv qo’llanmalari, jadvallar, gerbariylar, slaydlar.
Nazariy material: Tabiiy resurs deb --inson hayoti va faoliyati davomida bevosita foydalaniladigan barcha turdagi tabiiy ne’matlarga aytiladi.
Yer shari juda ko’p va xilma-xil tabiiy resurslarga ega. Ular yer yuzasi bo’ylab ancha notekis joylashgan. Shu sababli, alohida hududlar, mamlakatlar, materiklar tabiiy resurslar bilan turlicha ta’minlanganlar, ularning turlari va miqdoriy ko’rsatkichlari har xil. Bu holat, o’z navbatida, resurslar bilan ta’minlanganlik tushunchasini keltirib chiqaradi.
Tabiiy resurslar bilan ta’minlanganlik deganda tabiiy resurslarning umumiy ko’lami ko’rsatkichlari bilan ulardan foydalanish miqdori o’rtasidagi nisbat tushuniladi. U tabiiy resursning necha yillargacha yetishi yoki resurs zaxirasining aholi jon boshiga qanchadan to’g’ri kelishi ko’rsatkichlari bilan ifodalanadi.
Ko’pchilik tabiiy resurslar, eng avvalo, turli moddiy ishlab chiqarish tarmoqlari uchun qimmatli xomashyo hisoblanadi. Shu sababli sanoat xomashyolari bilan ta’minlanish muammosi ko’pchilik mamlakatlar oldida dolzarb bo’lib turadi.
Tabiiy resurslar asosan beshta turga: mineral, yer, suv, biologik va iqlimiy resurslarga bo’linadi. Ularning ba’zi-birlari o’z navbatida yana ham mayda va kichik turlarga taqsimlanadi. Tabiiy resurslar tabiatda kelib chiqishi, ishlatilishi xususiyatlariga ko’ra tugaydigan va tugamaydigan guruhlarga bo’linadi. Tuproq, mineral, o’simlik, hayvonot, rekreatsiya kabi resurslar tugaydigan tabiiy resurslarga kiradi. Ular o’z navbatida tiklanadigan va tiklanmaydigan guruhlarga bo’linadi. Tiklanishi mumkin bo’lgan tabiiy resurslarga tuproq, o’simlik, hayvonot, rekreatsiya, chuchuk (iste’mol) suvi kabi boyliklar kiradi. Mineral (yer osti) resurslari tiklanmaydigan tabiiy boylik hisoblanadi.