Tabiiy resurslar mavzuli kartalarni yaratishning umumiy texnologik jarayoni

Fotogrammetrik jarayonda geodezik ishlar

Geodezik ishlar Yer ustida joylashgan ayrim nuqtalarning (oriyentirlarning) planli va balandlikli koordinatalarini aniqlash ishlarini bajarish, xudud bo‘yicha olingan barcha fotomateriallarni joy bilan bog‘lash maqsadida olib boriladi.

Aynan ushbu bosqichda nuqtalarning aniqlangan planli va balandlikli koordinatalari keyingi plan va kartalarni yaratish uchun zarur bo‘lgan koordinatalar tizimini va kartografik proyeksiyalarni tanlashda ishlatiladi.

Hozirgi paytda geodezik koordinatalarni aniqlash uchun Yerning sun’iy yo‘ldoshlaridan foydalanish uslubi - GPS uslublari keng qo‘llanilmoqda.

GPS uslubida joyda nuqtaning planli koordinalarini aniqlash usuli

Nuqtaning fazoviy koordinatalarini GPS uslubida aniqlash asboblari

Nuqtaning fazoviy koordinatalarini GPS uslubida aniqlash asboblari

Bu uslubdan foydalanish natijasida geodezik ishlar katta aniklikda bajariladi, bu esa oldingi geodezik asboblardan (teodolit, taxeometr, lenta) va uslublardan foydalanib koordinatalarni aniqlash ishlariga ancha yengillik kiritdi.

Bu uslubdan foydalanish natijasida geodezik ishlar katta aniklikda bajariladi, bu esa oldingi geodezik asboblardan (teodolit, taxeometr, lenta) va uslublardan foydalanib koordinatalarni aniqlash ishlariga ancha yengillik kiritdi.

Fotogrammetrik ishlov berishga quyidagi jarayonlar kiradi:

- analitik fototriangulyatsiya, yani fotogrammetrik uslublar bilan mavjud tayanch nuqtalar koordinatalariga nisbatan joyning boshqa nuqtalari koordinatalarini aniqlash usuli. Bu ish natijasida, faqatgina joyning boshqa nuqtalarining koordinatalarinigina emas, balki joy stereomodelining planga olish vaqtidagi fazoviy joylashishini ifodalovchi modelning tashqi oriyentirlash elementlari ham aniqlanadi. Oxirgi yillarda bu ishlar bevosita GPS-priyomniklaridan foydalanib amalga oshirilmoqda (1.8-rasm);

- obyektlarni raqamlash (vektorlash) - joyning stereomodelini hosil qilish, obyektlarni bir vaqtning o‘zida deshifrovka qilish (o‘qish) va ularni qabul qilingan shartli belgilarda tasvirlash;

- relyefning raqamli modelini hosil qilish va u asosida rangli yoki oq-qora ortofotoplanlar yaratish.

Yuqorida bayon etilgan jarayonlar - masofadan turib suratga olish va ushbu materiallar asosida ortofotoplanlarni yaratish texnologiyasi, fotogrammetrik va kartografik dasturli texnik vositalar, YERGEODEZKADASTRning barcha ishlab chiqarish bo‘linmalarida (korxonalarida) hozirda keng foydalanilayotgan texnologiyaning biri bo‘lib hisoblanadi.