Tabiiy fanlar va geografiya Fakulteti dekani: dots. V. Azizov

“Sinkveyn”  usuli-o’rganilayotgan  materialni  to’laqonli  anglash  uchun  qo’llaniladi.  Sinkveyn-

frantsuzcha  besh  qatorli  o

’ziga  xos,  qofiyasiz  she’r  bo’lib,  unda  o’rganilayotgan  tushuncha  (hodisa, 

voqea,  mavzu)  to

’g’risidagi  axborot  yozilgan  holda  o’quv  so’zi  turli  varintlarda  va  turli  nuqtai  nazar 

orqali  ifodalanadi.  Sinkveyn  tuzish  qoidasi  quyidagicha:-birinchi  qatorda  mavzu  (topshiriq)  bir  so

’z, 

odatda  ot  so

’z  turkumi  bilan  ifodalanadi.(kim?  nima?).  –ikkinchi  qatorga  mavzuga  oid  ikkita  sifat 

yoziladi.(qanday? 

qanaqa).-uchinchi  qatorga  mavzu  doirasidagi  hatti-harakat  uchta  so

’z  (fe’l)  bilan  ifodalanadi.-

to

’rtinchi qatorga mavzuga nisbatan tasavvur anglatuvchi va to’rta so’zdan iborat bo’lganfikr yoziladi.-

oxirgi  qatorga  mavzu  mohiyatini  takrorlaydigan,  ma

’nosi  unga  o’xshash  bo’lgan  bitta  so’z  (sinonim) 

yoziladi. 

 

“Klaster”  (g’uncha,  bog’lam)  usuli  ta’lim  oluvchilarga  ixtiyoriy  muammolar  xususida  erkin, 

ochiq o

’ylash va shaxsiy fikrlarni bemalol bayon etish uchun sharoit yaratishga yordam beradi. Bu turli 

---

 

28 

xil g

’oyalar o’rtasidagi aloqalar to’g’risida fikrlash imkoniyatini beruvchi tuzilmani aniqlashni talab etadi. 

Klaster  usuli  aniq  ob

’ektga  yo’naltirilmagan  fikrlash  shakli  sanaladi.  Muayyan  mavzuning  ta’lim 

oluvchilar  tomonidan  puxta  o

’zlashtirilguniga  qadar  fikrlash  faoliyatini  bir  maromda  bo’lishini 

ta

’minlashga  xizmat  qiladi.Usuldan  ta’lim  oluvchilar  bilan  yakka  tartibda  yoki  guruh  asosida  tashkil 

etiladigan  mashg

’ulotlar  jarayonida  foydalanish  mumkin.  Bunda  ilgpri  surilgan  g’oyalarni 

umumlashtirish va ular o

’rtasidagi aloqalarni topish imkoniyati yaratiladi.Klaster usulidan foydalanishda 

quyidagi shartlarga rioya qilish talab etiladi: 

-nimaniki  o

’ylagan  bo’lsangiz  shuni  qog’ozga  yozish;  -fikringizning  sifati  to’g’risida  o’ylab 

o

’tirmay, ularni shunchaki yozib borish;-so’zlardagi imlo xatolar va boshqa jihatlarga e’tibor bermaslik; -

belgilangan  vaqt  nihoyasiga  yetmaguncha,  yozishdan  to

’xtamaslik;-agar  ma’lum  bir  muddat  biror  bir 

g

’oyani o’ylay olmasangiz, u holda qog’ozga biror narsani rasmini chiza boshlash, bu harakatni yangi 

g

’oya  tug’ulguniga  qadar  davom  ettirish;-muayyan  tushuncha  doirasida  imkon  qadar  ko’proq  yangi 

g

’oyalarni  ilgari  surish  hamda  g’oyalar  o’rtasidagi  o’zaro  bog’liqlikni  ko’rsatishga  harakat  qilish;  -

g

’oyalar yig’indisining sifati va ular o’rtasidagi aloqalarni ko’rsatishni cheklamaslik.  

 

“T”-chizma-ma’lum  bir  masalani  ikki  tomonlama  taqqoslash  asosida  tahlil  qilish  usulidir.Juft 

(ijobiy/salbiy;  ha/yo

’q;  rozi/qarshi  kabi)  javob  yoki  taqqoslashlarni  qayd  etuvchi  serqirra  yozma  ishni 

tashkil etishda ko

’maklashuvchi usuldir. 

O

’xshash jihatlar 

Farqli jihatlar