Tabiiy fanlar va geografiya Fakulteti dekani: dots. V. Azizov

 Suv omborlari. Suv omborlari suv xo

’jaliklari tizimining muhim qismi bo’lib, ularning  

barqaror ishlashini ta

’minlaydi. Ayni paytda respublikada asosan 51 ta irrigatsiya suv omboridan 

foydalanilmoqda.  Ularning  loyihaviy  hajmi  18,8  km3  ,  foydali  hajmi  -14,8  km3  tashkil  etadi. 

Muayyan  muddatda  suv  omborida  to

’plangan  suv  miqdori  ularning  umumiy  mezoni  sifatida 

qabul qilingan. 

Birinchi bosqichda suv omborlari qurilishi asosan tekis hududlarda amalga oshirildi. XX asrning 

60-yillarida  suv  omborlari  tog

’li  tumanlarda  tashkil  etildi.  CHunki  tog’li  vodiylar  morfologik 

xususiyatlariga  ko

’ra,  suv  omborlarini  barpo  etish  uchun  qulay  sharoitlarga  ega.  Ularni  ancha 

baland joylarda qurishdan ko

’zlangan maqsad sug’oriladigan katta maydonlarni qamrab olishdan 

iborat.  

O

’zbekistondagi  yirik  suv  omborlaridan  asosan  irrigatsiya,  energetika  va  sanoat 

maqsadlarida  kompleksli  tarzda  foydalanilmoqda.  Suv  omborlaridan  uzoq  vaqt  foydalanish  va 

ularning  ishlash  tartibidagi  ro

’y beradigan o’zgarishlar loyqa hosil bo’lishiga olib keladi va bu 

muammo  ularning  o

’rnini  bosadigan  havzalar  barpo  etishni  talab  qiladi.  Eng  ko’p 

foydalaniladigan  suv  omborlari  Xorazm,  Qashqadaryo,  Toshkent  va  Andijon  viloyatlaridadir. 

O

’zbekistonda 500 tadan ortiq ko’l bor. Ular asosan maydoni 1 km2dan kam kichik havzalardir. 

Maydoni  10  km2  ortiq  bo

’lgan ko’llar 32 ta. O’zbekistondagi eng yirik ko’l umumiy maydoni 

3600 km2, hajmi 42 km3 bo

’lgan Aydar-Arnasoy ko’lidir. Uning suvi barcha suv omborlaridagi 

suv zaxirasidan ham ko

’pdir.