Tabiiy fanlar va geografiya Fakulteti dekani: dots. V. Azizov

Daryolar.  Respublikada  jami  17,7  mingtadan  ortiq  tabiiy  ochiq  suv  oqimlari  mavjud. 

Amudaryo havzasida ular 9,9, Sirdaryo havzasida 4,9 va daryolar oralig

’ida 2,9 mingtani tashkil 

etadi.  Biroq  ularning  katta  qismi  uzunligi  10  kilometrdan  kam  kichik  soylardan  iboratdir. 

Amudaryo va Sirdaryo oralig

’ida joylashgan ushbu soylarni daryolar tashkil etadi va uzunligi 10 

kilometr bo

’lgan suv oqimlari har yili ham oqmaydi.  

Amudaryo Vaxsh va Panj daryolari qo

’shilishidan hosil bo’ladi va uning uzunligi 1415 

kilometr,  bunda  Voxjira  daryosi  2620  kilometrni  tashkil  etadi.  Havzaning  tog

’  qismida 

joylashgan suv to

’planadigan maydoni 230000 km2. Daryoning uzunligi 1200 kilometr bo’lgan 

tekis  qismi  suv  oqimini  qabul  qilmaydi  va  o

’z  suvini  filьtrlanish,  bug’lanish,  shuningdek, 

xo

’jalik ehtiyojlari, asosan sug’orish uchun ishlatilishi natijasida yo’qotadi. Amudaryo havzasi 

bo

’yicha bir yillik o’rtacha oqim 73,04 km3ni tashkil etadi. SHuning qariyb 19 km3 Afg’oniston 

hududidan oqib keladi. O

’zbekiston hududining qo’yi etaklarida joylashgan daryo maydoni 9000 

km2 ortiq bo

’lgan keng delьtani tashkil etadi. Ushbu delьta doirasida avval 2600 taga yaqin ko’l 

bo

’lgan, hozir u yerga suv oqimining zarur miqdorda yetib bormasligi tufayli deyarli to’liq qurib 

qolgan. 

Sirdaryo  Norin  va  Qoradaryoning  qo

’shilishi  natijasida  hosil  bo’ladi  va uzunligi  2212 

kilometrni, shundan Norin daryosidan 3019 kilometrni, tashkil qiladi. Sirdaryo havzasining tog

’ 

qismi Pomir-Oloy va Tyan

ь- SHanь tizmalarining murakkab tizimidan iborat bo’lib, oqim hosil 

bo

’ladigan hudud hisoblanadi. Uning maydoni 150000 km2. Bu yerda 2900 tadan ortiq daryo va 

ochiq  suv  oqimlari  mavjud.  Sirdaryo  havzasi  bo

’yicha  bir  yillik  o’rtacha  oqim  38,82  km3ni 

tashkil etadi. Suv ko

’p bo’lgan yillarda (ta’minlanganligi 5 %) oqim 54,1 km3, suv kam bo’lgan 

yillarda esa (ta

’minlanganligi 95 % ) 21,4 km3gacha kamayadi.