Tabiiy fanlar

«Qizil kitobni bilasizmi?» o'yini. O'yinning mazmuni: o'yin qatnashchilariga 

savollar  Qizil  kitob  bo'yicha  beriladi.  Qizil  kitobga  kiritilgan  hayvonlarning  va 

---

24 

 

 

 

o'simliklarning  nomi,  sinfi,  turkumi,  oilasi  to'g'risida  savollar  beriladi.  Shu  tariqa 

o'yin davom etadi. Kim ko'p savolga javob bersa o'sha o'quvchi g'olib bo'ladi. 

«Har  to'siq  -  bitta  savol»  o'yini.  Dastlab  o'qituvchi  sinf  o'quvchilarini 

qatorlarga  qarab  3  ta  guruhga  bo'lib  oladi.  Ularga  kema  qoidalari  birinchi  darsda 

aytiladi.  

                         Kema qoidalari:  

1. Matros o'quvchi – ozoda kiyingan, kemani toza tutgan holda bo'lishi lozim. 

2.  Matros  o'ziga  zarur  qurollarga  ega  bo'lgan  bo'lishi  kerak  (daftar,  kitoblar, 

ruchka, atlas, qalam va boshqalar). 

Kema  shiori:  «Bir  kishi  hamma  uchun,  hamma  bir  kishi  uchun»,  «Kemaga 

tushganni joni bir». 

Dastlab o'quvchilar o'tilgan mavzu yuzasidan berilgan savollarga javob berish 

asosida  o'z  kemalarini  barpo  qilishadi.  Buning  uchun  o'qituvchi  o'quvchilarga 

o'tilgan mavzu yuzasidan savol beradi. Savolning javobi kemani barpo qiladi. 

1-savol:  Dunyoda  maydoni  bo'yicha  eng  katta  mamlakat  qaysi  va  u  qaysi 

materikda joylashgan? 

Javob: Rossiya, u Yevroosiyoda joylashgan. 

Demak, birinchi guruh kemasi barpo bo'ldi. 

2-savol: 2-3 qatorlarga beriladi va ularning ham kemalari barpo qilinadi. 

O'quvchilar  savollarga  javob  bera  olmasa,  savol  yengillashtirilgan  holda 

bayon  etiladi.  Uchchala  guruhning  kemalari  barpo  qilingandan  so'ng  o'qituvchi 

kema bayroqlarini tanlashga o'tadi.  

Savol: Osiyodagi ikki kara yopiq hudud qaysi? 

Javob: O'zbekiston. 

Demak, guruh O'zbekiston bayrog'i ostida suzadi. 

2-guruh  savoli:  O'zbekistonga  chegaradosh  maydoni  eng  katta  mamlakat 

qaysi? 

Javob: Qozog'iston. 

Demak, 2-guruh Qozog'iston bayrog'i ostida suzadi. 

---

25 

 

 

 

3-guruh savoli: Osiyodagi quduqlar mamlakati qaysi? 

Javob: Turkmaniston. 

Demak, 3-guruh kemasi Turkmaniston bayrog'i ostida suzadi.  

Endi  o'quvchilar  kemalarning  nomlarini  topishga  o'tadilar.  Kemalarni 

nomlashda  ham  o'iltgan  mavzu  bo'yicha  yondashadi.  O'tilgan  mavzular  tog'lar, 

daryolar, ko'llar bo'lishi mumkin.  

1-guruh  savoli:  O'rta  Osiyoni  tadqiq  etgan  Labnor  ko'li  va  yovvoyi  o'tlarni 

topgan sayyoh kim? 

Javob: Prjevalskiy.  

Demak, 1-guruh kemasining nomi «Prjevalskiy». 

2-guruh  savoli:  O'rta  Osiyodagi  tog'larni  o'rgangan  va  shu  tog'lardan  biri 

uning taxallusiga aylangan olim nomini aniqlang. 

Javob: Semyon Tyan-Shanskiy. 

Demak, 2-guruh kemasining nomi «Semyon Tyan-Shanskiy». 

3-guruh  savoli:  Pomir  tog'laridagi  eng  uzun  muzlikka  qaysi  olimning  nomi 

qo'yilgan? 

Javob: Fedchenko. 

Demak, 3-guruh kemasining nomi «Fedchenko». 

Kemalar  barpo  qilinib,  bayroqlar,  nomlar  yoziladi.  Bular  doskaga  magnitli 

qog'ozchalar  yordamida  yopishtirilsa  yaxshi  bo'ladi.  Endi  o'quvchilar  o'zlari 

sayohat  qilishlari  kerak  bo'lgan  orolni  tanlashadi.  Aytaylik,  o'quvchilar 

Indoneziyadagi  orolni  tanlashdi.  Orollar  atrofini  mustahkam  tosh  to'siqlar  to'sib 

turadi.  Bu  to'siqlar  soni  o'qituvchi  yangi  bo'yicha  tayyorlagan  savollarga  mos 

keladi.  Har  bir  to'siq  bitta  savol  o'quvchilar  istagan  orolni  tanlashadi.  Masalan, 

Madagaskar,  Shri-Lanka  va  hokazo  orollar  rasmi  temir  doskaga  yopishtiriladi. 

Atrofi yumaloq qoyalar bilan o'raladi. Qoya belgisi orqasiga magnit yopishtiriladi. 

O'qituvchi  orol  atrofiga  10  ta  qoya  qo'ygan  bo'lsa,  shu  asosda  10  ta  yangi 

mavzudagi  savollar  beriladi.  O'quvchilar  kengashib  uni  bayon  etishadi.  Savolga 

to'g'ri javob bergan kema 1 ballga ega bo'ladi. Ularning kemasiga bitta qoya rasmi 

---

26 

 

 

 

joylashadi.  Shu  zaylda  kemalar  orolga  qarab  suzib  boradi.  Qoyalarga  kemalardan 

to'p yoki torpeda otiladi.