Tabiiy fanlar

2.2. Sinfdan tashqari  ishlarda o`yinlardan foydalanish 

 

 

Mamlakatimiz ta‘lim tizimidagi asosiy vazifa barkamol avlodni shakllantirish, 

ularni  Vatanning  mard  va  yetuk  farzandlari  etib  tarbiyalashdan  iborat.  Barkamol 

avlodni  shakllantirish  uchun  maktabda  o'quv-tarbiya  ishlarining  barcha  shakl  va 

usullarini  kun  sayin  takomillashtira  borib,  undan  ustalik  bilan  foydalanish  talab 

etiladi. Barcha fanlarda bo'lganidek, geografiyadan sinfdan tashqari ishlarni tashkil 

etish  va  o'tkazish  uni  yuqori  pog'onaga  ko'tarish,  o'quvchilarda  shu  fanni 

o'rganishga bo'lgan havaslarini orttirish lozim. 

 

Bugungi  kunga  kelib  geografiyani  takomillashtirishga  yanada  katta  e‘tibor 

bilan  qaralmoqda.  Buning  uchun  geografiya  o'qituvchisi  avvalo  o'zi  o'qitayotgan 

fanni sevishi va bu fan erishayotgan yutuqlar bilan uzluksiz tanishib borishi shart. 

Geografiya  darslarini  va  geografiyadan  sinfdan  tashqari  ishlarni  hayotga  tadbiq 

etish, ularni qiziqarli va ijodiy tashkil etish – bosh maqsaddir. 

 

Geografiyada  sinfdan  tashqari  ishlarni  tashkil  qilishda,  geografik  o'yinlar 

muhim ahamiyatga ega. Geografik kechalarda, geografik  maydonchada, geografik 

o'lkashunoslikda  geografik  o'yinlar  juda  ham  asosiy  o'rin  tutib,  o'quvchilarni 

geografiyaga bo'lgan havasini, mehrini, tabiatga bo'lgan munosabatini tarbiyalaydi. 

---

50 

 

 

 

 

Sinfdan  tashqari  ishlarni  rejalashtirishda  quyidagi  ish  namunalariga  amal 

qilish maqsadga muvofiq bo'ladi: 

1.  Geografiya to'garagini tashkil etish. 

2.  Geografik kechalar o'tkazish. 

3.  Turli ob‘yektlarga ekskursiyalar uyushtirish. 

4.  Geografiya burchagini tashkil etish. 

5.  Turli mazmundagi geografik ko'rgazmalar tayyorlash. 

6.  Gazeta va jurnallar chiqarish. 

7.  Geografiya maydonchasida ishlash. 

8.  Olimpiada va turli ko'rik tanlovlarga tayyorgarlik ko'rish va o'tkazish. 

Sinfdan  tashqari  ishlarning  eng  qiyin,  eng  sermazmun,  shu  bilan  birga  eng 

ommaviysi  geografiya  kechalaridir.  U  sinfdan  tashqari  deyarli  barcha  ishlarni 

o'zida 

mujassamlashtirib, 

to'garakning 

barcha 

bo'limlari 

faoliyatini 

yakunlaydi.Geografik  kechalar  shakli  va  mazmuniga  ko'ra  turlicha  bo'lib,  u 

kurslarda  o'zlashtirilgan  bilimlar  yuzasidan  biror  xalqaro  anjumanlarga,  Vatan 

geografiyasiga,  buyuk  geograflar  xotirasiga,  iqtisodiy  rayon  yoki  tabiiy  o'lkaga 

hatto  tabiatga,  biror  shaharga,  ishlab  chiqarish  korxonalariga,  qishloq  xo'jaligiga, 

uyushtirilgan sayohat natijasiga bag'ishlanishi mumkin. 

Kecha  uchun  mavzu  tanlash  muhim  ahamiyatga  ega.  Bunda  mavzuning 

g'oyaviy va mafkuraviy hamda ta‘lim-tarbiyaviy jihatdan ko'proq samara berishiga, 

mavzuga  doir  adabiyot  va  jihozlarning  topilishiga  ham  ahamiyat  berish  kerak. 

Mavzu  aniqlangach,  kechaning  turi,  dasturi  va  o'tkazish  vaqti  belgilanadi. 

Kechaning  ahamiyati  va  ta‘siri  unda  ishtirok  etuvchi  o'quvchilarning  soni  va 

faolligiga  bog'liq.  Kechada  qilinadigan  ma‘ruzalar  matni,  badiiy  qismi,  she‘r  va 

ashulalar,  o'yinlarni  tanlash  eng  mas‘uliyatli  ishlardan  hisoblanadi.Shunday 

bo'lsada,  uni  aslo  o'qituvchining  o'zi  tayyorlab  bermasligi  kerak.  Bularni 

o'quvchilarning  o'zlari  topishlari,  hatto  she‘rlarni  ijod  qilishlari  maqsadga 

muvofiqdir.  

---

51 

 

 

 

Mustaqil  Mamlakatimiz  xalqlari  o'zlarining  buyuk  bobokalonlari,  ularning 

qoldirgan  boy  ma‘naviy  merosi  milliy  mafkura  asoslariga  poydevor,  bebaho 

sarchashma  ekanligini  dunyoda  namoyon  etmoqda.  Buyuk  bobokalonlarimiz 

hayoti va ilmiy faoliyatiga bag'ishlangan kechalar, seminar konferensiya va boshqa 

tadbirlarni  o'tkazilishi  yosh  avlodni  o'tmishimiz  bilan  faxrlanish,  milliy  iftixor 

tuyg'usini yanada ravnaq toptirishga xizmat qiladi. 

 

Bunda  biz  geografik  o'yinlardan  foydalanib,  bahsni  musobaqa  o'yinlar 

asosida,  ya‘ni  «Tezkor  savollarga  tezkor  javoblar»  o'yinidan  foydalanamiz.O'yin 

texnologiyasi quyidagicha:  har  ikkala  guruhga 10 tadan savollar beriladi. Savollar 

ham  tezkorlik bilan beriladi, javoblar  ham  tezkorlikda beriladi,  ya‘ni bu o'yinning 

nomi bilan sharti bir xil.