Tabiiy fanlar fakulteti

B.Laboratoriya usullari
1. Alkenlarni katalitik gidrogenlash. Alkenlarni katalizator (Ni, Pd yoki Pt) ishtirokida, uncha katta bo‘lmagan bosimda, vodorod bilan qizdirish alkanlar olishning muhim laboratoriya usulidir:

R–CHCH₂ + H₂  R–CH₂ –CH₃

2. Monogalogenalkanlarni natriy bilan qizdirish (Vyurs reaksiyasi, 1855-yil). Monogalogenalkanlar natriy bilan oson (kaliy bilan yana-da oson) reaksiyaga kirishib, alkanlarni hosil qiladi:

CH₃–Br +2Na + Br–CH₃ CH₃–CH₃+ 2NaBr

Agar reaksiyaga ikki xil monogalogenalkan kiritilsa, uch xil alkan aralashmasi hosil bo‘ladi. Aralashmadan individual alkanlarni ajratish qiyin va olingan moddalarning unumi oz bo‘ladi. Shuning uchun R–R turdagi (bir xil alkil guruhlari tutgan) simmetrik alkanlarni sintez qilishdagina Vyurs reaksiyasini qo‘llash mumkin. R–R (RR) turdagi nosimmetrik alkanlarni olishda bu usul deyarli qo‘llanilmaydi. Monogalogenalkanlarning Vyurs reaksiyasiga kirishish qobiliyati quyidagi tartibda pasayadi:

R– I  R– Br  R–Cl