Tabiiy fanlar fakulteti “Himoyaga ruxsat etilsin”

II Bob. Teri kasalliklari va uni oldini olishning chora tadbirlari.

2.1.Terining tuzilishi va funksiyasi, teri kasalligining kelib chiqish sabablari.

Teri ko’p qavatli epiteley to’qimasidan tashkil topgan bo’lib odam tanasini tashqi tomondan o’rab turadi. Uning sathi o’rta yoshli odamlarda 1,5-2m kvadratgacha bo’ladi. Terining qalinligi tananing sohalarida turlicha bo’ladi. Tananing orqa son, qo’lning kaft, oyoqning tovon sohalarida terining qalinligi 4mm gacha, qovoq terisi undan 10marta yupqa 0,4mm bo’ladi.

Teri 3 qavatdan iborat;

1) Epidermis – terining eng ustki qavati.

2) Derma- asl (chin) teri qavati.

3) Gipoderma-teri osti yog’ qavati.

Epidermis epiteley to’qimasining ko’p qavatli yassi hujayralardan tashkil topgan. Uning ustki qavatidagi hujayralar tez-tez yemirilib po’st tashlab, ularning o’rniga yangi hujayralar hosil bo’lib turadi. Epidermisning ustki qavati har 7-11 kunda butunlay yangilanadi. Epidermisning qalinligi tananing turli joylarida turlicha yani 0,1 mm dan to 1,5 mmgacha bo’ladi.

Tananing ko’p ishqalangan joylarida yani qo’lning kafti, oyoqning tovoni – kaft panja yuzasida epidermis qalin bo’ladi.Yosh bolalarda epidermis kattalarnikiga nisbatan yupqa nozik bo’ladi.

Derma epidermisning tagida joylashgan bo’lib biriktiruvchi to’qimadan tashkil topgan.Unda juda ko’p mayda qon va limfa tomirlari, nerv tolalarining uchlari, retseptorlar, soch va tuk ildizlari, ter va yog’ bezlari, mayda muskul tolalari bo’ladi. Bu teri qavatining qalinligi ham epidermisga o’xshab tananing turli joylarida har-xil bo’ladi. Ko’p ishqalanadigan joylarida ya’ni qo’l va oyoq kafti, dumba, tirsak sohalarida qalin bo’yin, qo’l oyoq bo’g’imlarining bukilish sohalarida yupqa bo’ladi. Gipoderma asl teri qavatning tagida joylashgan bo’lib u yumshoq biriktiruvchi to’qima va yog’ moddasidan tashkil topgan.

Terining bu qavati qorin devorida dumba sohasida, ayollarda ko’krak be’zi sohasida qalin bo’yin, yelka, bel, qo’l-oyoqlar nisbatan sohalarida yupqa bo’ladi. Ko’pchilik odamda yoshi keksaygan sari terining yog’ qavati qalinlashib boradi, chunki harakatlanish, jismoniy ish bajarish kamayganligi, moddalar almashinuvining sekinlashish natijasida teri ostida yog’ ko’p to’planadi.Bolalarda va yosh bolalarda teri yumshoq, elastik va silliq bo’ladi.

Yoshi ulg’aygan sari terining elastik va silliqlik xususiyati yo’qola boradi, ya’ni u salqi bo’lib qoladi, ajin tushadi, rangining tiniqligi pasayadi.[19].