Tabiiy fanlar fakulteti “Himoyaga ruxsat etilsin”

Do‘mboqcha - o‘tkir yallig‘lanishga deyarli aloqasi bo‘lmaydigan, teri sathidan ko‘tarilib turadigan bo‘shliqsiz element, chuqur tomirlar to‘ri atrofidagi dermaning retikular qatlamida hujayra inffltrati to‘planib qolishi tufayli kelib chiqadi. Do‘mboqcha dermaning faqat so‘rg‘ichsimon qavatida emas, balki to‘rsimon qavatida ham yuzaga keladi. Do‘mboqchaning katta-ligi 3-5 mm.dan 2-3 sm.gacha rangi ko‘kimtir-sarg‘ish yoki qo‘ng‘ir-qizg‘ish, shakli yarimsharsimon bo‘ladi.

Do‘mboqcha inffltrati granulemadan, ya’ni limfotsitlar, gi-gant va epiteliloid hujayralardan iborat bo‘ladi. Keyinchalik do‘mboqcha markazi nekrozga uchrab, qora qo‘tir bilan qoplanib turadigan yara hosil bo‘ladi. Ba'zan do‘mboqchaning so‘rilishi hisobiga uning o‘rnida atrofiyali chandiq qoladi. Do‘mboqcha, masalan, sil volchankasida ko‘prikchalar (kazeoznekrozdan keyin) hosil qilishi bilan bitsa, zaxmda naqshga o'xshash shakllarni yuzaga keltiradi buning klinik ahamiyati katta.

Tugun - bo‘shliqsiz elementlar qatoriga kirib, teri damidan ancha ko‘tarilib turadi, o‘tkir bo‘lmagan yallig‘lanish bilan ke-chadi, inffltrativ tabiatga ega. Konsistensiyasi qattiqroq, aniq che-garalangan, kattaligi 1-5 sm bo‘lib, asosi teri osti qatlamida, ya’ni gipodermada joylashadi.

Tugunlar o‘zining konsistensiyasi, shakli, rangi va ajralmasi-ga qarab ayrim kasalliklarda o‘ziga xos nom bilan ataladi: kollik-vativ silda - skrofuloderma, uchlamchi zaxmda - gumma, moxovda - leproma va hokazo.

Pufak - ichi kovakli ekssudativ element, kattaligi 0,5 sm.dan 5-7 sm.gacha bo‘lishi mumkin. Pufakning ham xuddi pufak-chaga o'xshab kovak, po‘st va asos qismi tafovut qilinadi. Agar pufak muguz qavat hujayralari ostida yotsa subkorieal, mal-pigi qavati hujayralari orasida (tikansimon hujayralar orasida) bo‘lsa - intraepidermal, epidermis bilan derma oralig‘ida joylashsa - subepidermal pufaklar deyiladi. Pufak ichidagi suyuqlik tiniq, sarg‘imtir, xira va gemorragik, shakli yarimsharsimon, oval, yumaloq bo‘lishi mumkin. Aksariyat pufaklar bir kovakli bo‘ladi, shuning uchun teshganda tez bo‘shaydi, ba'zan (epi-dermofitiyada) bir necha kovak hosil qiladi.

Aksariyat pufaklar eritematoz dog‘lar o‘rnida, ba'zan esa hech qanday o‘zgarishsiz terida yuzaga keladi. Dyuringning gerpeti-form dermatiti, toksikodermiya, ko‘p shaklli ekssudativ eritemada pufaklar atrofi giperemiyalangan teri bilan o‘ralib tursa, nemfigus, tug‘ma bullyoz epidermolizda pufaklar hech o‘zgarmagan teri yuzasida paydo bo‘ladi.