Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

Лимон ва унинг шифобахш хусусиятлари 
«Агар тақдир сенга нордон лимон берса,
сен уни ширин лимонадга айлантир» 
 
Лимон цитрус мевалар оиласига мансуб бўлиб, у Хитойда «Ли-мунг» - 
«оналар учун фойдали» деган маънони билдиради. Унинг асл ватани 
Ҳиндистонда Ҳимолай тоғлари бўлиб, кейинчалик у ердан бошқа 
мамлакатлар ва қитъаларга кўчиб ўтган. Лимон кўп йиллик ўсимлик бўлиб, 
45 йилгача умр кўриши мумкин. Бир туп лимон 30 донадан 200 донагача 
мева бериши мумкин. Шуни ёддан чиқармаслик керакки, лимоннинг 
даволовчи хусусиятлари фақат яхши пишган мевада сақланиб қолади, ўта 
пишиб кетган меваларда эса, аксинча, бу хусусият йўқолади. Пўсти қалин 
икки йиллик меваларда бир йиллик мевалардагига қараганда шифобаҳш 
моддалар камроқ бўлади. Тўлиқ пишмаган лимонларни асал қўшиб истеъмол 
қилиш билан уларни фойдали ва шифобахш қилиш мумкин. Лимон кўпинча 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 23 
куртаги (шоҳчаси) билан кўпайтирилади ва у 1-2 йилдан сўнг гуллайди. У 
ёруғлик ва доимий намликни талаб қилади, қуруқ ҳавони ёқтирмайди. Лимон 
тупроқ, чириган гўнг ва қум аралашмасидан иборат ерларда яхши 
ривожланади. Доривор маҳсулот сифатида яхши пишган лимон мевалари, 
уларнинг пўсти ва шарбатидан фойдаланилади. Уй шароитида лимон 
шарбатини махсус ускуна (соковыжималка) ёрдамида ёки қўлда тайёрлаш 
мумкин. Янги лимоннинг пўсти эзилиб, лимон мойи олинади. Ушбу мой 
рангсиз ёки оч сарғиш-яшил рангдаги суюқлик бўлиб, ундан лимон иси 
келади, мазаси эса аччиқ бўлади. Лимон мойи қопқоғи маҳкам ёпиладиган 
шиша идишда, қоронғи жойда сақланади. Бундай усулда сақланган мой вақт 
ўтиши билан қуюқлашади ва аччиқ таъмга киради. Ушбу мойдан 
дориларнинг мазаси ва хидини маромига етказишда фойдаланилади. Лимон 
меваси таркибида галактурон кислотаси, 2-3,5% шакар, турли хил 
дармондорилар, 45-83 мГ% С витамини, геспередин бўёқ моддаси, 
фитонцидлар, флавонидлар, сесквитерпенлар, пўстида эса 0,4-0,6% 
миқдорида эфир мойи мавжуд. Уруғи эфир мойи ва лимонин номли аччиқ 
моддага, дарахтининг шохи ва барглари эса 0,09-0,24% эфир мойига эга 
бўлади. Лимон дарахти пўстлоғи гликозид цитронитин – цитронин моддасига 
бойдир. Лимон мевасининг шифобахш хусусиятлари унинг мойи ва лимон 
кислотасида жамланган. Лимон мойи ва кислотаси кўплаб ўсимликлар 
таркибида бор бўлиб, лимон кислотаси олма сиркаси каби модда алмашинув 
жараёнида муҳим аҳамиятга эга. Лимон мевасидаги аскорбин кислотаси 
(яъни, С витамини) табиий даволаш жараёнида катта аҳамиятга эгадир. 
Лимондан олинган доривор моддалар дармонсизликка қарши восита 
сифатида, шамоллашга, микробларга, гижжаларга, атеросклероз ва склерозга 
қарши ҳамда яра-чақаларни даволашда фойдаланилади. Ундан сариқ 
касаллиги ва жигар хасталикларида ҳам қўшимча даволаш воситаси сифатида 
фойдаланиш мумкин. Тухум оқи, глицерин, одеколон ва лимон аралашмаси 
юз ва бўйин терисини ёшартиради. Лимон шарбатидан тузларни ҳайдашда, 
бод касаллиги ҳамда бел оғриғида (радикулитда) фойдаланилади. Чунки 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 
24 
лимон кислотасида сийдик кислотасини ҳамда томир ва бўғимларда йиғилиб 
қолган асоратларни юва оладиган хусусиятлар бор. Шунингдек лимон меваси 
юрак касаллиги оқибатида юзага келадиган шишларни, сувчечак, бавосил 
(геморрой), сил касаллиги, инфекцияли ҳамда вирусли касалликларни 
даволашда ёрдам беради. Лимон кислотаси билан атеросклерозни даволаш 
ҳамда унинг олдини олиш мумкин. Юқорида қайд этилган ҳолатларда 
шифокорлар ҳар куни 120 мл дан лимон шарбатини истеъмол қилишни 
тавсия этадилар. Лимонда мавжуд бўлган табиий С витамини билан 
тўйинтирилган организмда яралар, лат еган жойлар, суякларнинг синиши тез 
битади, ошқозон-ичак фаолияти бузилишининг олди олинади, бундай 
организм сил касаллиги, астения, модда алмашинуви бузилиши каби 
хасталикларга қарши самарали кураша олади. Лимонли муҳитда 
стрептококклар, ангина ва бошқа касалликларни келтириб чиқарувчи 
инфекцияларга қирон келади. Лимондаги С ва Р витаминлари эса одамнинг 
ишлаш қобилиятини оширади, чарчоқни олади, кўплаб касалликларни 
тузатиш учун фойдаланилади.