Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

сафро ва балғамдан иборатдир. Бундай унсурларнинг қувватлари билан 
ўзаро таъсирланиш натижасида вужудга келадиган кайфият инсон мижози 
деб аталади. Тўрт хил унсурларнинг миқдори киши танасида тўғри 
тақсимланса, мўътадиллик рўй беради ва киши соғлом хаёт кечиради. 
Акс холда, инсон турли хил касалликларга чалиниши мумкин. Шунга кўра 
табиблар турли хил дори-дармонлар буюришади.
Инсон ҳар қандай овқатни еса ҳам, ўзини яхши қис қилса, у ўрта
(мўътадил) мижозли одам ҳисобланади. Одамлар ўз мижозларига қарши 
бўлган моддаларни қабул қилишлари лозим. Акс холда турли касалликлар 
келиб чиқиши мумкин. Хулоса қилиб айтганда, инсон танасидаги тўрт хилт - 
суюқлик (қон, савдо, сафро, балғам) мувозанати тана сиҳатлигини 
таъминлайди: 
1. ҚОН (иссиқ, ўрни жигарда). Танадаги қон меъёридан ошиб кетса, 
кишини уйқу босади, боши оғрийди, томирлар қизариб, бўртиб чиқади, 
ҳадеб эсноқ тутади, бурнидан қон келиши мумкин, айшу-ишратга 
берилиб, ширин орзуларга чўмади. Оғзи ширин бўлиб, тушида оловни, 
қизилликни, ширинликни кўради ва кўзлари қизаради. 
2. САФРО (қуруқ – иссиқ, ўрни ўт пуфагида) – сариқ модда - зардаси 
ошиб кетса, одамнинг териси сарғаяди, иштаҳаси пасаяди, оғзи шўр ва 
аччиқ бўлади, боши оғрийди (мигрен), уйқусизлик авж олиб, тили ва 
оғзи қуруқшаб туради, меъда қуюшиб, кўнгил айнийди. Пешобнинг 
ранги ўзгариб, бемор ўзини ғамгин сезади, тушида ўт ва бошқа сариқ 
нарсаларни кўради. У кўпроқ жигар касалликларини келтириб 
чиқаради, соч тўкилади, соч-соқол бевақт оқаради, оёқ-қўл, тизза 
оғрийди, таом яхши хазм бўлмайди. 
3. САВДО (совуқ, ўрни қораталоқда). У ошиб кетса, баданнинг ранги 
ўчади, одам кам иштаҳа, ёмон атворли, фикри паришон бўлиб қолади. 
Томири суст уради, лаблари шўр бўлади, қабзият кузатилади, баданида 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 175 
қора доғлар пайдо бўлади. Қўрқоқ бўлиб қолиб, сийдиги ва ахлати оқ 
тусга киради, ваҳимали тушлар кўради. 
4. БАЛҒАМ (совуқ, ўрни ўпкада). У ошиб кетса, бош оғирлашади, одам 
уйқусираб, ҳафсаласиз бўлиб қолади. Сусткаш ва мадорсиз бўлиб, 
ранги оқариб кетади, оғзи нордон, аччиқ, бемаза бўлиб, сувга тўлиб 
юради, тез хаяжонланади, сийдиги ғализ бўлади, чанқаган бўлса ҳам, 
чанқоқни сезмайди. Тушида сувни, денгизни кўради ва уни қоронғулик 
қуршаб 
олади, 
соч-соқол 
бевақт 
оқаради. 
Бундай 
ҳолат 
камҳаракатлилик, спорт билан шуғулланмаслик, ҳаммомга тушмаслик, 
кўп овқат ейиш натижасида келиб чиқади.
Одам терлаганида тернинг ранги оқ бўлса, балғамдан, сариқ бўлса 
сафродан, қизғиш бўлса, қондан ва қора бўлса, савдодандир. Аҳлат меъда, 
ичак ва жигар ҳолатини маълум қилади. Аҳлатнинг оқариши зарданинг 
кўплиги аломати (сариқ касали). Сариқ, қизил рангдаги сийдик сафро ва 
қоннинг меъёридан ошганидан далолатдир. Қон рангининг пастлиги ва 
суюқлиги унинг камлигидан нишона, сарғиш бўлса, сафронинг кўплиги ва 
сариқ касаллиги нишонасидир.