Табиатдан фойдаланиш и=тисодиёти (тфи) фанининг илмий-назарий асослари

Назорат топшириқлари.
-Ҳудудий ишлаб чиқариш мажмуасини тушунтиринг.
-ҲИМ таъсир этувчи омилларни ёритинг.
-Чирчиқ-Оҳангарон водийси ва табиатдан нотўғри фойдаланишни қандай тушунасиз?
2-савол бўйича ўқитувчининг асосий мақсадлари.
-Ижтимоий-иқтисодий стратегия моҳиятини тушунтириш.
-Ҳудудни истиқболда ривожланиш асосларини изоҳлаб бериш.
2-савол баёнига оид муаммолар.
-Ижтимоий-иқтисодий стратегия ва унинг жиҳатлари.
-Ҳудудни истиқболда ривожланиш асослари.
Идентив ўқув мақсадлари:
-Ижтимоий-иқтисодий стратегия моҳиятини ёритади.
-Ҳудудни истиқболда ривожланиш асосларини изоҳлайди.
2-асосий савол баёни.
Ушбу фикрларни ҳисобга олиб ҳудудий-ишлаб чиқариш мажмуаларини ривожлантиришнинг узоққа мўлжалланган иқтисодий-экологик стратегиясини ишлаб чиқиш катта амалий аҳамият касб этади. Иқтисодий-экологик стратегиянинг дастлабки таъмойили ҳудуднинг халқ хўжалиги тармоқларини ривожлантириш жараёнида унинг табиий шароити, ресурслари ва экологик вазият ўзгаришлари, янги таркиб топадиган номатлуб антропоген ҳодисалар, сабаб-оқибат занжирининг узлуксиз тараққиёти натижалари, рўй берадиган экологик ва ижтимоий-иқтисодий оқибатлар атрофлича ва чуқур асосланиши прогностик хулосалар ишлаб чиқилиши, таркиб топадиган янги антропоген тизимнинг бошқарув йўллари олдиндан таҳлилий усуллар асосида тайёрланиши мақсадга мувофиқ. Акс ҳолда ҳудудий ишлаб-чиқариш мажмуаларининг истиқболда келтирадиган иқтисодий самаралари ижобий бўлмаслиги мумкин.
Ҳудуднинг иқтисодий ривожланишини режалаштиришда истиқболда корхоналарнинг қувватини ошириш ва янгиларини барпо этишни назарда тутганда ишлаб чиқаришнинг атроф муҳитга таъсирини эътиборга олиш билан табиатнинг иқтисодиёт объектларига акс таъсирини ҳам тўғри ва ҳаққоний ҳисобга олиш мақсадга мувофиқ. Бу ҳодиса одатда инсоннинг табиий муҳитга меъёридан ортиқ даражада таъсир этиши натижасида юз беради. Акс таъсир кўпинча кучли бўлади, мисол Орол денгизи.
Ишлаб-чиқариш кучларини жойлаштириш ва ривожлантиришнинг стратегиясини асослаганда уларни қандай табиий географик муҳитда амалга оширилаётганини ҳисобга олиш ўта муҳим вазифа ҳисобланади. Ишлаб чиқариш кучларини жойлаштиришда географик ўрин биринчи даражали амалий аҳамият касб этади. Тоғ дарё водийлари (Чирчиқ, Оҳангарог, Қашқадарё ва бошқалар), тоғ водийлари (тоғларнинг ички қисмидаги берк водийлар), тоғ олди текисликлар саноат корхоналарини жойлаштиришда бир неча табиий экологик омилларни тўғри ҳисобга олишни таълаб этади. Бунда асосан иқлимий (метерологик), гидрологик, гидрогеографик, геоморфологик, геологик, тупроқ ва бошқалар назарда тутилади.
Қоравулбозордаги нефтни қайта ишлаш мажмуаси чўлда, аҳоли яшаш манзилгоҳларидан узоқда қурилганлиги туфайли унинг атроф муҳитга таъсири камроқ., бунинг устига технология самарадорлиги анча юқорилиги сабабли муҳитнинг ифлосланиши меёрида, худди шунингдек Муборак ва Шўртан газни қайта ишлаш мажмуалари ҳам ҳамма жиҳатдан қулай жойда қурилган ва атроф муҳитга бўлган салбий таъсири анча заиф. Чиқиндилар чиқарилиши ҳам меъёридан унча катта эмас, худди шундай тавсифга Толимаржон ИЭС ҳам эга, унинг атроф муҳитга таъсири камроқ бўлади ва баланд дудбўронлардан чиққан техноген чиқиндилар муҳитни нисбатан кам ифлослайди вашамол таъсирида улар атмосферада тез тарқалиб кетади.
Ишлаб чиқариш корхоналарини лойиҳалаётганда ҳудуднинг табиий хусусиятларини ҳисобга олиш, узоқни мўлжаллаб иқтисодиётнинг тараққиётини белгилашга имкон беради. Бу вазиятда ишлаб чиқаришнинг муттасил ривожланиши ҳамда атроф муҳитнинг заҳмат чекмаслиги, аҳоли саломатлигининг барқарор бўлиши таъминланади.